Вазирлиги тошкент молия институти

бу туризмни экспорт қилишни 
англатади. 
Хорижлик турист бу мамлакатга келар экан, қабул қилаётган тараф унга тақдим 

---

120 
этадиган ўзининг пулларини ўз туристик эҳтиёжларини қондиришга сарфлайди. 
Демак, туристларни қабул қилаётган мамлакат туристик маҳсулотларини 
экспорт қилади ва туристнинг пуллари унинг ҳудудида қолиб кетади. Бир 
вақтнинг ўзида бу турист пул олиб чиқадиган мамлакат учун 
туристик 
импортни
англатади. 
Бу туристик экспортнинг муҳим хусусияти ва унинг товарларни экспорт 
қилишдан фарқидир, чунки товарларни экспорт қилганда пул оқими қарама-
қарши йўналишда ҳаракат қилади (1-расм).
1-расм.
 
Туристик экспортнинг 
товарлар экспортидан фарқи. 
Хизматлар савдоси тўғрисидаги бош битимнинг (ГАТС) 1-моддасида 
«хизматлар савдоси» тушунчаси бор, унда бир мамлакатнинг ҳудудида 
истеъмолчига савдо воситасида иккинчи мамлакат хизматларини тақдим этиш 
(яъни туризмга нисбатан қулланилганда - мамлакатга келаётган хорижлик 
туристларга хизматлар) иқтисодий иқтисодий, экспорт деб тан олинади 
дейилган, чунки ушбу ҳолда олувчи мамлакат фуқаролари томонидан 
хизматларни етказиб берувчи мамлакат ҳудудида хизматларни истеъмол қилиш 
ўрни бор. 
Бунда шу нарсани назарда тутиш керакки, кўрсатилган битимлар ҳар 
доим ҳам жойнинг ўзида бўлмайди, масалан, меҳмонхонада туристларни қабул 
Туристик 
импорт
Туристик 
экспорт
Пул оқими (тўловлар оқими)
Туристлар оқими 
Товарлар 
импорти 
Товарлар 
экспорти
Пул оқими (тўловлар оқими)
Товарлар оқими

---

121 
қилиш жойида ёки туроператорлар битимлари содир бўладиган жойда. Битим 
туризм хизматлари сотувчиси ва харидорни бевосита жалб этмай тузилиши 
мумкин. Масалан, телекс, телеграмма, факс орқали, телефон қўнғироғи 
ёрдамида ёки чек бўйича. Бунинг сабаби бўлиб, туристик бозор махсус жой ёки 
географик зона билан чекланмагани ҳисобланади.