Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

3. Davlat kreditini boshqarish 
Davlat kreditini boshqarishni keng va tor ma’nolarda kо‘rib chiqish mumkin. 
Keng 
ma’noda
davlat kreditini boshqarish deyilganda qarzdor, kreditor va garant (kafil) sifatida 
davlatning faoliyati bilan bog’liq bо‘lgan uning Moliyaviy siyosati yо‘nalishlaridan birini 
shakllantirish tuShuniladi. 
Moliyaviy siyosatning yо‘nalishlaridan biri sifatidagi davlat kreditini boshqarish 
davlatning boshqaruv va hokimiyat organlari qо‘lidadir. Faqat ular byudjet defisitining umumiy 
hajmini va dyemak, uni Moliyalashtirish uchun zarur bо‘lgan qarzlarning hajmini, pul 

---

muomalasi, kredit, ishlab chiqarish, aholi bandligiga ta’sir qilishning asosiy yо‘nalishlari va 
maqsadlarini hamda kichik biznyes va mamlakat ayrim mintaqalarini qо‘llab-quvvatlash 
bо‘yicha umumdavlat dasturlarini amalga oshirishning maqsadga muvofiqligini aniqlaydi. 
Davlat byudjetining doimiy yoki xronologik tarzda dyefisitliligi va Yuqori darajadagi 
davlat qarzlarining mavjudligi hozirgi sharoitda sanoati rivojlangan barcha davlatlarga xosdir. 
Davlatning kredit ekspansiyasi natijasida boshqa qarz oluvchilar Moliyaviy bozordan siqib 
chiqarilayapti, kreditga nisbatan bо‘lgan Yuqori foiz stavkalari hamon saqlanib qolmoqda. 
Davlat qarzlariga xizmat qilish bо‘yicha katta xarajatlar soliq tuShumlarining katta qismini 
о‘ziga tortayapti. Shuning uchun ham byudjet defisiti va davlat qarzini qisqartirish sanoati 
rivojlangan mamlakatlar boshqaruv organlari tomonidan eng dolzarb masalalardan biri sifatida 
e’tirof etilayapti. 
Tor ma’noda
davlat kreditini boshqarish deyilganda davlat qarziy majburiyatlarini 
muomalaga chiqarish va joylashtirish, davlat qimmatli qog’ozlar bozorini tartibga solish, davlat 
qarziga xizmat kо‘rsatish va uni qaytarish (uzish), ssuda va garantiyalar taqdim etish bilan 
bog’liq bо‘lgan harakatlar majmui tuShuniladi.
Davlat kreditini boshqarish jarayonida quyidagi vazifalarni yechish kо‘zda tutiladi: 

qarzdorning qarzi qiymatini minimallashtirish; 

bozorni davlatning qarziy majburiyatlari bilan ortiqcha tо‘lib kyetishiga va ular 
kursining keskin tyebranishiga yо‘l qо‘ymaslik; 

jalb qilingan mablag’lardan samarali foydalanish va ajratilgan kreditlarning 
maqsadli foydalanilishi ustidan nazoratni amalga oshirish; 

kreditlarning о‘z vaqtida qaytrilishini ta’minlash; 

Moliyaviy siyosat bilan aniqlangan vazifalarni maksimal yechish. 
Davlat kreditini boshqarishni boshqaruv organlari, Moliya va kredit institutlari amalga 
oshiradi. Uni opyerativ boshqarish esa mamlakat hukumatining rahbarligi ostida Moliya 
vazirligining Markaziy bank bilan hamkorligida ta’minlanadi.