Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

“о‘rtacha xarajatlar va foyda”
myeto-di о‘z asosiga ishlab 
chiqarishning о‘rtacha chiqimlari va ustamasini oladi. Bunda baho ishlab chiqarish chiqimlari va 
foydaning yig’indisi sifatida qaraladi. Bu yerda foydaning qismlari yesa foydalanilayotgan 
mehnat va tabiiy resurslarga, kapitalga pro-porsional ravishda aniqlanadi. Bu myetodga kо‘ra 
mehnatning qiy-mati bahoning asosi bо‘lib xizmat qiladi. 
Bunday yondaShuv erkin bozor tizimi nuqtai nazaridan о‘zini oqlamaydi, chunki kо‘p 
XYUS lar о‘z tovarlarini Yuqori bahoga yega bо‘lishga intilib, xarajatlar va foyda bilan 
baholamasdan, balki xilma-xil omillarni hisobga olgan holda baholaydi. Holbuki, amaliyotda 
ana Shunday bо‘lishi mumkin yekan. Har holda buni nyeoklassiklar tasdiqlaydi. Ularning 
qarashlaricha, nye’matlarni ishlab chiqarish va realizasiya qilish xarajatlari Shu mahsulotni sotib 
olish kerakligi yoki yо‘qligi xususidagi istye’molchining tyegishli qarori bilan hyech qanday 
umumiylik tomoni yо‘q. Bu joyda uni haqiqatdan ham tashvishga soladigan narsa istye’mol-
dagi optimallilikdir. Agar u Shu tovarni о‘z yehtiyojlarini qondi-rish uchun Yuqori sifatli dyeb 
ye’tirof yesa, baholarni qoplashga mо‘ljallangan xarajatlarni (bu yerda yana Shu narsani ham 
hisobga olish kerakki, u о‘zining ish haqiga bu mahsulotdan tashqari yana boshqa bir qancha 
mahsulotlarni ham sotib olishi kerak) asosli dyeb hisoblasa, u holda u Shu mahsulot о‘zida 
mujassam yetgan foyda-lilikka asoslangan holda qaror qabul qiladi. Tovarda mujassam-langan 
foydalilikni yesa hyech qachon Shu mahsulotni ishlab chiqarish qiymatiga tyenglashtirib 
bо‘lmaydi. Shuning uchun ham, baholarni shakllantirishning ikkinchi myetodini