Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

Тўлов талабномаси маблағ олувчи томонидан тўловчига нисбатан банк 
орқали муайян суммани тўлаб бериш ҳақидаги талаби мавжуд ҳисоб-китоб 
ҳужжатидир. Маблағ олувчи талабномасини ўзига хизмат кўрсатаётган 
банкка инкассога тақдим этади. Тўлов талабномалари акцептли ва акцептсиз 
қўлланиши мумкин. Акцепт тўлов талабномаси тўловчи томонидан тан 
олинишини билдиради. Белгиланган ҳолларда тўлов талабномасини
тўловчи тан олиши ёки олмаслигидан қатъи назар банк тўловчи ҳисобидан
тўловни олувчига ўтказиб беради (акцептсиз). 
Тўлов талабномаларини аввалдан акцептлаш шакли қўлланади. 
Аввалдан акцептлашда талабнома банкка келиб тушган кунни ҳисобга 
олмаганда уч кун ичида тўловчи раддия билдирмаса, шу муддатнинг 
эртасига банк талабномани тўловчи ҳисобидан қондиради. Зарур ҳолларда 
корхона раҳбарининг илтимосига кўра банк акцепт муддатини 10 кунгача 
узайтириши мумкин. Акцептлаш муддатлари олувчи ва тўловчининг ўзаро 
шартномаларида албатта қайдд этилган бўлиши керак. Талабнома банкка 
келиб тушиши билан мижозга хабар берилиши лозим. 
Аввалдан акцепт тартиби банк томонидан тўловчи билан келишилган 
ҳолда белгилаб қуйилади. 
Марказий банк қуйидаги ҳолларда ҳисоб-китоблар бўйича талабномалар 
аввалдан акцепт тартибида тўланишини белгилаган: 
- тўлов мазкур тартиби шартномада назарда тутилган бўлса; 
- ҳудудий бошқарувли корхоналарнинг давлат резервларига қўйилаётган 
товарлар бўйича ўз корхоналари билан ҳисоб-китоблари; 
- бюджет ташкилотлари ва муассасаларининг Мудофаа вазирлиги, Ички 
ишлар вазирлиги ва Миллий хавфсизлик хизматига тегишли бюджет 
ташкилотларини ҳам қўшган ҳолда, товар етказиб берувчилар ва харидорлар 
билан ҳисоб-китобларида; 
- бюджет ҳисобларига эга бўлган хўжалик ҳисобидаги корхоналар ва
ташкилотларнинг товар етказиб берувчилар ва харидорлар билан бюджет 
ҳисобларига тааллуқли ҳисоб-китобларида; 
- Ички ишлар Вазирлигининг идорадан ташқари муҳофаза органлари 
ҳисоб-китоблари; 
- маҳаллий бошқарув органларининг ҳисоб-китоблари. 
Акцептни рад этиш, у асослаб берилмаган бўлса, банк томонидан қабул 
қилинмайди. Банк раддияда қайд этилган сабаблар ҳақиқатда содир бўлган 
ёки бўлмаганлигини текширмайди. Банк муассасаси раҳбари банкда
акцептни рад этишни қабул қилиш ҳуқуқи берилган шахслар доирасини 
белгилайди. Банк акцептни рад этиш бўйича низоларни кўриб чиқмайди. 
Ўзбекистон Республикаси қонунчилигида белгиланган ҳоллардагина 
тўловчи ҳисобидан маблағни акцептсиз тўлаб берилиши мумкин. 

---

182 
Бу ҳолда талабномада тўловнинг йўналиши ва акцептсиз тўлов 
ундириш ҳуқуқини берувчи қонунчилик акти (санаси, номери ва тегишли 
пункти) кўрсатилади. Банк илова қилинаетган ҳужжатларнинг талабномада
кўрсатилган реквизитларга мувофиқ эканлигини текширади, лекин бу 
ҳужжатларнинг мазмуни ва йўқолиши учун жавоб бермайди. Акцептсиз 
тўлов талабномалари барча нусхалари олд томони юқори қисми четида