O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti amirov s

Induktiv bog'langan zanjirlarda energiya uzatish 
Ikkita o'zaro induktiv bog'langan elementlarda o'zaro 
energiya uzatilishini ko'rib chiqamiz. Buning uchun 
induktiv bog'langan elementlardan tashqari zanjirning 
qolgan qismini aktiv to'rtqutblik sifatida qaraymiz (2.40-
rasm). 
Har bir davr mobaynida 
1
i
va 
2
i
toklarning o'zgarishi 
natijasida induktiv bog'langan elementlar magnit maydoni 
orqali berilayotgan energiya to'rtqutblikka qayta uzatiladi. 
Agar 
1
i
va 
2
i
toklar orasidagi faza siljish burchagi bir-
biriga nisbatan 0 va 

oralig'ida bo'lsa, u holda magnit maydonini hosil qilishga 
sarflanayotgan energiya, maydondan qaytayotgan energiyaga nisbatan ko'proq 
bo'ladi va aksincha, boshqa elementdan magnit maydoniga berilayotgan energiya 
maydondan chiqayotgan energiyadan kam bo'ladi. Natijada energiya bir 
elementdan boshqa elementga uzatilib turadi. 
Quyidagi toklar ma'lum bo'lsin: 
1
1
1

j
e
I
I

va 
2
2
2

j
e
I
I

. 
O'zaro induksiya ta'sirida birinchi va ikkinchi elementlarda ajraladigan 
kompleks quvvatlar ifodasini quyidagicha yozish mumkin: 






























.
~
,
cos
sin
~
1
*
2
*
1
2
*
2
1
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
*
1
1
1
2
M
M
M
j
M
M
S
I
I
M
j
I
U
S
I
MI
j
I
MI
e
I
MI
j
I
U
S










bundan 


. 
sin
2
1
1
2
2
1







I
MI
P
P
M
M
Sxemada ko'rsatilgan tok va kuchlanishlarning musbat yo'nalishida 
quvvatlarning musbat qiymati aktiv to'rtqutblikdan elementlarga berilayotgan 

---

ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI 
103 
energiyaga mos keladi, quvvatlarning manfiy qiymati esa, elementdan 
to'rtqutblikka uzatiladigan energiyaga mos keladi. 
Lekin o'zaro induksiya ta'sirida paydo bo'ladigan va ikkala elementga 
berilayotgan aktiv quvvat nolga teng, ya'ni 
0
2
1


M
M
P
P
bo’ladi. 
Agar 
0
2
1






bo'lsa, u holda 
,
0
1

M
P
,
0
2

M
P
ya'ni fizik nuqtai 
nazardan, energiya to'rtqutblikdan olinib birinchi elementdan ikkinchi element 
orqali yana to'rtqutblikka qayta uzatiladi. Agar 







2
1
2
bo'lsa, u holda 
0
2

M
P
va 
0
1

M
P
bo'ladi. Bu holda energiya ikkinchi elementdan birinchi 
element orqali to'rtqutblikka qayta uzatiladi.