O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti amirov s

O'zaro induksiya EYuK 
Induktiv bog'langan elementlardan biridagi tok o'zgarsa, boshqa elementda 
o'zaro induksiya EYuKi paydo bo'ladi. O'zaro induksiya (elektromagnit induksiya 
qonuni) tufayli paydo bo'ladigan EYuK va kuchlanishning absolyut qiymati mos 
ravishda quyidagilarga teng: 
.
,
1
21
2
2
2
12
1
1
dt
di
M
dt
d
e
u
dt
di
M
dt
d
e
u
M
M
M
M









---

ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI 
94 
Bu kattaliklar ishoralarini aniqlash uchun o'zaro bog'langan zanjir 
elementlarining bir xil nomlangan qismalarini topish kerak. Bunda quyidagi qoida 
o'rinlidir: 
"Agar qismalarga nisbatan bir xil yo'nalishda o'tadigan tokdan har bir 
elementda hosil bo'ladigan o'zinduksiya va o'zaro induksiya magnit oqimlari 
qo'shilsa, u holda bu qismalar induktiv bog'langan ikkita elementning bir xil 
nomlangan qismalari deyiladi"
. 
Bu qoida asosida 2.28-rasm, a da keltirilgan g'altaklar qismalari belgilangan. 
i
1
tok
a
qismadan 
b
qismaga yo'nalgan bo'lsa va 
i
2
tok 
c
qismadan 
d 
qismaga 
yo'nalgan bo'lsa, o'zinduksiya magnit oqimi 
Ф
11
(
Ф
22
) va o'zaro induksiya magnit 
oqimi 
Ф
12
(
Ф
21
) bilan qo'shiladi. Shuning uchun 
a
qisma bilan 
c
qisma bir xil 
nomlangan bo'ladi, xuddi shunday 
b
qisma 
d
qisma bilan bir xil nomlangan 
bo'ladi. 
2.28-rasm, b dagi g'altaklar uchun 
a
1
va 
d
1
hamda 
b
1
va 
c
1
bir xil 
nomlangan qismalar bo'ladi. 
Avvalgi holdan farqli joyi shundaki, 2-g'altakning o'ralish yo'nalishi 1-
g'altakning o'ralish yo'nalishiga qarama-qarshidir. 
Bir xil nomlangan ikkita juft qismalardan biri maxsus belgilar: nuqta yoki 
yulduzcha bilan belgilanadi.