Tibbiyot instituti talabalari uchun

15.4. O’limni sodir bo’lish vaqtini aniqlash
O’limni sodir bo’lish vaqtini aniqlash voqea sodir bo’lgan joyda topilgan 
murdani ko’zdan kechirishda hamda o’likxonada bo’lgan murdani tekshirishda sud 
tibbiyoti eksperti oldidagi eng muhim vazifalardan biridir. Oxirgi yillargacha 
asosan murdadagi o’zgarishlar darajasiga qarab o’limning vaqti aniqlanilar edi. 
Keyingi 15-20 yil ichida sud tibbiyoti xodimlari organ va to’qimalarning yashash 
qobiliyati va ularning o’lgandan keyin tashqi tassurotlarga javob reaktsiyalarini 
intensiv o’rganish tufayli o’limni vaqtini aniqlash uchun supravital reaktsiyasidan 
foydalanishni taklif etdilar. Buning uchun qator supravital reaktsiyalar bo’lib, 
hozirgi davrda ulardan ekspert amaliyotida foydalanilmoqda.
Oxirgi yillarda ko’rsatilgan savolni echishda organ, to’qimalar va murdaning 
438

---

suyuq muhitini qator hozirgi zamon laboratoriya usullari, jumladan gistoximik, 
bioximik, biofizik va boshqa usullardan ham keng foydalanilmoqda. Biroq bu 
tekshiruvlarning natijalarini ko’pchiligi bir-biriga qarama-qarshidir va shuningdek 
bularni bajarish qimmatbaho murakkab apparatlar hamda reaktivlar talab qilinadi. 
Shuning uchun ham bu usullarni ekspert amaliyotida qo’llanilishi juda mushkuldir.