Statistik kuzatish uslubiyati

Uzluksiz kuzatishda
voqea (hodisa) sodir bo‘lishi 
bilanoq, ya’ni o‘sha damning o‘zida qayd qilinadi. 
Masalan, tug‘ilish, o‘lish, nikohdan o‘tish va 
ajralishlarni fuqarolik holatini qayd qilish organlarida 
va qishloq yig‘inlarida qayd qilish, yaratilgan 
mahsulotlarni boshlang‘ich hujjatlarda hisobga olish, ishchi va xodimlarning ishga 
chiqishini tabel hisobida qayd qilish va h.k. 
Uzluksiz 
kuzatish-bu 
voqea ro‘y berishi bilanoq 
uni qayd qilish (hisobga 
olish)dir. 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.5-tarh. Statistik kuzatish turlari
Statistik kuzatish turlari 
Tashkiliy jihatdan 
Hodisani qayd qilish vaqti 
jihatidan 
Boshlang‘ich ma’lumotlarni 
olish usuli jihatidan 
Birliklarni qamrab olish 
jihatidan 
Statistik 
hisobotlar 
Maxsus 
tekshirishla
r 
Ro‘yxatlar 
Biznes 
tekshirishla
r 
Uzluksiz 
joriy 
kuzatish 
Fursatli 
kuzatish 
Bir yo‘la 
kuzatish 
Bevosita 
kuzatish 
Hujjatli 
kuzatish 
Savol-
javob yo’li 
bilan 
kuzatish 
Yoppasig
a 
kuzatish 
Qisman 
kuzatish 
Og‘zaki 
so‘roqlash 
Telefon 
orqali 
so‘roqlash 
Anketa 
tarqatish 
Og‘zaki 
O‘z-o‘zini 
qayd qilish 
Korresponde
ntlar orqali 
Tanlanma 
kuzatish
Asosiy 
massivni 
kuzatish 
Anketa 
tarqatish 
Monografik 
tasvirlash 

---

Fursatli davriy kuzatish
deganda voqea 
sodir bo‘lgandan so‘ng ma’lum vaqt o‘tganda uni 
qayd qilish va kuzatishlarni teng vaqt oralig‘ida 
takrorlab turish tushuniladi. Masalan, har o‘n yilda 
aholi ro‘yxatini o‘tkazish, talabalar o‘zlashtirish 
darajasini har yarim yilda reyting ballari orqali 
baholash.
Bir yo‘la kuzatish
deganda qandaydir 
masalani yechish zaruriyati tug‘ilganda turli 
muddat oralig‘ida qaytarib turiladigan kuzatish 
nazarda tutiladi. Bunga misol qilib uy-joy fondi 
ro‘yxati, ko‘p yillik mevali daraxtlar ro‘yxati, 
tabiiy ofat natijasida ko‘rilgan zararlarni baholash ishlarini ko‘rsatish mumkin. 
O‘rganilayotgan to‘plam birliklarini o‘z ichiga qamrab olishiga qarab, statistik 
kuzatish yoppasiga kuzatish va qisman kuzatishga ajraladi.
Yoppasiga kuzatishda to‘plam barcha 
birliklari haqidagi zaruriy ma’lumotlar to‘planadi. 
Statistik hisobot shu tarzda tashkil etiladi. Uni 
barcha ho‘jalik yurituvchi subyektlar tuzadi va 
statistika tashkilotlariga taqdim etadi. Aholi ro‘yxati, 
ekin maydonlarining yakuniy hisobi, chorva ro‘yxatlari ham yoppasiga kuzatishga 
misol bo‘la oladi. 
Yoppasiga kuzatish, ayniqsa, aholi ro‘yxati va boshqa ro‘yxatlar 
mamlakatning bir vaqtda barcha hududlarida barcha qisqa muddatda amalga 
oshiriladi. Shuning uchun ularning dasturi sodda va ixcham kuch va mablag‘larni 
talab qiladi.
Qisman kuzatishda asosiy uslubiy masala umumiy 
to‘plam birliklari ichidan kuzatish uchun bir qismini 
to‘g‘ri olishdan iborat. Bu kichik to‘plam shunday 
shakllantirilishi kerakki, butun umumiy to‘plam 
birliklari orasidagi o‘zaro munosabatlar yuqori 
darajali aniqlik bilan kuzatish uchun olingan 
birliklarda ham o‘z ifodasini topsin. Shunday sharoitdagina qisman tekshirish 
natijalari asosida umumiy to‘plam haqida fikr yuritish, xulosa chiqarish imkoniyati 
(ehtimoli) tug‘iladi. Statistikada qisman kuzatishning quyidagi turlari mavjud:
Fursatli davriy kuzatish 
- bu voqea sodir bo‘lgandan 
so‘ng 
ma’lum 
muddat 
o‘tganda uni qayd qilib 
tekshirishlarni teng vaqt 
oralig‘ida takrorlab turish 
Bir yo‘la kuzatish -bu 
hodisani 
har 
zamonda, 
ehtiyoj tug‘ilishiga qarab 
kuzatish. 
Yoppasiga kuzatish - bu 
to‘plamning 
hamma 
birliklari haqida ma’lumot 
to‘plash. 
Qisman kuzatish - bu 
mavjud kata to‘plamdan bir 
qism birliklarni olib, ular 
haqida 
ma’lumotlar 
to‘plash.