Buxgalteriyada hisobga olish

9.3. TAYYOR  MAHSULOTNI OMBORDA VA
BUXGALTERIYADA HISOBGA OLISH
Texnika nazorati bo‘limi tomonidan qabul qilingan, tayyor holga
keltirilgan mahsulotlar omborga topshiriladi. Bu jarayon ko‘pchilik
korxonalarda topshirish nakladnoyi yoki mahsulot topshirish vedomosti
orqali rasmiylashtiriladi. Hujjatlarda topshiruvchi, uning topshirish
muddati, mahsulotning nomenklatura raqami, nomi, soni, reja tannarxi
va tegishli moddiy javobgar shaxslarning imzosi qo‘yiladi.
Qabul hujjatlari asosida buxgalteriya mahsulot topshirish vedo-
mostini yuritadi. Omborlarda mahsulot harakatining miqdor ko‘rsat-
kichlaridagi hisobi varaqalarda yuritiladi. Varaqaga har bir kirim va
chiqim, hujjatlari asosida mahsulot xarajati bilan bog‘liq operatsiyalar
yozib boriladi.
Tayyor mahsulotlar ombordagi hisobi operativ buxgalteriya usuli
bo‘yicha tashkil qilinadi, ya’ni har bir buyum nomenklatura raqamiga
ombor materiallari hisobi kartochkasi ochiladi. (
¹
M-17-shakli). Ombor
hisobining to‘g‘ri yuritilganligi ombor hisobi kartochkasiga buxgalterning
imzo qo‘yishi bilan tasdiqlanadi.
Moddiy javobgar shaxs ombor hisobi ko‘rsatkichlari asosida har
oyda tayyor mahsulotlar qoldiq hisobi vedomostini to‘ldiradi. Bu yerda
hisobi baholari bo‘yicha qoldiqlar taksirovka qilinadi va buxgalteriya
hisobi ma’lumotlari (16-vedomostning 1-bo‘limi) bilan solishtiriladi.
Mahsulot kirimi va chiqimi bilan bog‘liq operatsiyalar rasmiy-
lashtirilgan dastlabki hujjatlar ombor varaqalariga yozilganidan keyin
buxgalteriyaga topshiriladi. Bu yerda hujjatlar tekshiriladi, guruhlanadi
va ular asosida tegishli hisob registrlari tuziladi. Tayyor mahsulot
harakatining pul shaklida ifodalangan hisobi ombor hisobi ma’lumotlari
asosida buxgalteriyada yuritiladi.
Tayyor mahsulotning sintetik hisobi quyidagi schyotlarda yuritiladi:
2810-«Ombordagi tayyor mahsulot».
2820-«Ko‘rgazmadagi tayyor mahsulot».
2830-«Komissiyaga berilgan tayyor mahsulot».
2810-«Ombordagi tayyor mahsulot» schyoti korxonaning omborida

158
mavjud bo‘lgan tayyor mahsulot miqdorini bildiradi. Ushbu schyotning

debeti 2010, 2110, 2310 va boshqa schyotlarning krediti bilan korres-
pondensiyada korxona omboriga qabul qilingan tayyor mahsulotlar
qiymatini ifodalaydi.
Hisob-kitobning jurnal order shaklida tayyor mahsulotlar analitik
hisobi 16-vedomostda yuritiladi. Bu vedomost 4 ta bo‘limdan iborat
bo‘lib, 1-bo‘lim «Tayyor mahsulotlarning pul shaklidagi harakati» deb
nomlanadi. Unda mahsulotlarning hisobot oyi boshiga qoldig‘i, omborga
qabul qilingani, xaridorlarga jo‘natilgani va hisobot oyi oxiridagi qoldig‘i,
qabul qilingan bahoda hamda haqiqiy tannarxda ko‘rsatiladi.
2-bo‘lim «Jo‘natilgan va sotilgan mahsulotlar» deb nomlanib unda
jo‘natilgan mahsulotlar analitik hisobi xaridor korxonalar nomiga
yozilgan har bir talabnomasi bo‘yicha alohida yuritiladi.
3-bo‘lim «To‘langan va to‘lanmagan schyotlar» haqida umumiy
ma`lumotlar deb nomlanib, unda jo‘natilgan va sotilgan mahsulotlar
to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar ko‘rsatilgan.
4-bo‘limda soliq bo‘yicha soliq idoralari bilan hisob-kitob ma’lumot-
lari keltiriladi.
16-qaydnoma. «Tayyor mahsulotning pul shaklidagi harakati».