Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

1. To„lov balansining davlat tomonidan tartibga solish. 
Davlat tomonidan 
tartibga solishda nafaqat valyuta muomalasi sohasini, balki eksport uchun 
mo‗ljallangan tovarlar ishlab chiqarish sohasini ham qamrab oladi. Eksportni 
rag‗batlantirish, mazkur tovarlar baholariga ta‘sir etish orqali (eksportyorlarga 
soliq, kredit imtiyozlarini berish, valyuta kursini o‗zgarishi va boshqa shu kabilar) 
amalga oshiriladi. Davlat ularga maqsadli eksport kreditlarini taqdim etadi, 
iqtisodiy va siyosiy tavakkalchiliklardan sug‗urta qiladi, asosiy kapital 
amortizatsiyasining imtiyozli rejimini kiritadi hamda ularning ma‘lum bir eksport 
dasturini bajarish bo‗yicha majburiyatlari evaziga boshqa moliya 
– 
kredit 
imtiyozlarini taqdim etadi.
Passiv to‗lov balansida importni muvofiqlashtirish, import o‗rnini bosuvchi 
milliy tovarlarni ishlab chiqarishni rag‗batlantirish va bu bilan importni qisqartirish 
orqali amalga oshiriladi. 
To‗lov balansining ―ko‗zga ko‗rinmas‖ operatsiyalari bo‗yicha to‗lov va 
tushumlarni muvofiqlashtirish maqsadida quyidagi choralar ko‗riladi: 
a) ushbu mamlakat turistlari tomonidan valyutani chetga olib chiqish 
me‘yorini cheklash; 
91
Mejdunarodnie valyutno–kreditnie i finansovie otnosheniya: Uchebnik /Pod red. L.N. Krasavinoy.–3–e izd., 
pererab.i dop.–M.:Izdateltvo Yurayt,2014.–139s.

---

b) xorijlik turistlarni jalb etish maqsadida turistik infratuzilmani tashkil 
etishda davlatni to‗g‗ridan-to‗g‗ri yoki bilvosita ishtiroki; 
v) ‖Transport‖ moddasi bo‗yicha xarajatlarni kamaytirish maqsadida byudjet 
mablag‗lari hisobiga dengiz kemalari qurilishiga ko‗maklashish; 
g) patentlar, litsenziyalar, ilmiy-texnik bilimlar va boshqa shu kabilar bilan 
savdodan tushumlarni ko‗paytirish maqsadida ilmiy-tekshirish ishlariga davlat 
xarajatlarini kengaytirish; 
d) ishchi kuchi migratsiyasini muvofiqlashtirish. Xususan, xorijlik ishchilar 
pul o‗tkazmalarini qisqartirish maqsadida mamlakatga immigrantlar kirishini 
cheklash. 
Kapitallar 
harakatini 
muvofiqlashtirish 
bir 
tomondan, 
milliy 
monopoliyalarning tashqi iqtisodiy ekspansiyalarini rag‗batlantirishga, boshqa 
tomondan esa xorijiy kapitallarning oqib kelishi va milliy kapitallarni repatriatsiya 
qilinishini rag‗batlantirish orqali to‗lov balansini muqobillashtirilishiga qaratilgan. 
Ushbu maqsadga, davlatning xorijlik xususiy investitsiyalar uchun va tovarlarni 
chetga olib chiqishga yoqimli sharoitlar yaratib beruvchi kapitallar eksportyori 
sifatidagi faoliyati bo‗ysungan. Investitsiyalar bo‗yicha hukumat kafolatlari tijorat 
va siyosiy tavakkalchiliklarni sug‗urtalashni ta‘minlaydi.