Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

 
To„lov balansining davlat tomonidan tartibga solish
–bu to‗lov balansining 
asosiy moddalarining shakllantirishga, shuningdek vujudga kelgan qoldiqni 
90
Konina N.Yu. Konkurentosposobnost transnatsionalnix korporatsiy v usloviyax globalizatsii [Tekst] /N.Yu.Konina 
// Avtoreferat dis. doktora ekonomicheskix nauk: Moskva,- 2010 [Elektronniy resurs] – Rejim dostupa 
http://www.dissercat.com/content/ konkurentosposobnost. 

---

78 
yopishga 
yo‗naltirilgan 
davlatning 
barcha 
iqtisodiy, 
shu 
jumladan, 
valyuta,moliyaviy, pul-kredit chora-tadbirlari yig‗indisidir
91
.
To‗lov balansining holati va davlat siyosatidan kelib chiqib, uni tartibga 
solishning turli metodlaridan foydalaniladi
. 
Mamlakatning valyuta-iqtisodiy va 
xalqaro hisob-kitoblarining holatiga ko‗ra, tashqi iqtisodiy operatsiyalarni 
rag‗batlantirishga yoki cheklashga qaratilgan to‗lov balansini muvofiqlashtirish 
uslublarining turli xildagi to‗plami mavjud. Kamomadli to‗lov balansiga ega 
mamlakatlar tomonidan, eksportni rag‗batlantirish, tovarlar importini cheklash, 
xorijiy kapitallarni jalb etish, kapitallarni chetga chiqib ketishini cheklash 
maqsadida odatda quyidagi chora-tadbirlar qo‗llaniladi. 
To‗lov balansi davlat tomonidan tartibga solish obyektlardan biri bo‗lib 
sanalib,bu quyidagi sabablardan kelib chiqadi:birinchidan, to‗lov balanslarga, ba‘zi 
mamlakatlardagi yirik va uzoq muddatli kamomad, ba‘zilariga esa haddan tashqari 
aktiv qoldiqda aks etuvchi muvozanatsizlik xosligi, xalqaro hisob-kitoblar 
balansining muvozanatsizligi valyuta kursi dinamikasiga, kapitallar migratsiyasiga, 
iqtisodning holatiga ta‘sir etishi, ikkinchidan, oltin standartining bekor qilingandan 
so‗ng, 
to‗lov 
balansining 
baho 
yordamida 
muvofiqlashtirish 
orqali 
muvozanatlashtirishning stixiyali mexanizmi nihoyatda kuchsiz ta‘sir etishi, to‗lov 
balansini muvozanatlashtirish davlatning maqsadli tadbirlariga muhtojligi va 
uchinchidan, xo‗jalik aloqalarining globallashuvi sharoitida, iqtisodni davlat 
tomonidan muvofiqlashtirish tizimida, to‗lov balansining ahamiyati yanada oshib, 
uni muvozanatlashtirish vazifasi, iqtisodiy o‗sish sur‘atlarini ta‘minlash, inflyatsiya 
va ishsizlikni jilovlash bilan birgalikda, davlat iqtisodiy siyosatining asosiy 
usutuvor vazifalaridan hisoblanadi.