Fiziologiya so’zi yunoncha bo’lib, tabiiyot ma’nosini bildiradi. XVI asrdan

BALOG’ATGA YETISHDA JINSIY GORMONLARNING ROLI
O’g’il va qiz bolaning jinsiy bezlari ma’lum vaqt davomida gormnolar ishlab
chiqarmaydi. Bu davrda jinsiy hujayralarni vujudga keltiradigan tuzilmalar hali
yetilmagan bo’lib, faoliyat ko’rsatmaydi. Bu davrda bolalar o’rtasidagi jinsiy
tafovut (gavda tuzilishi, tabiati) buyrak usti bezlarining jinsiy gormonlariga
bog’liq.
O’smirlik boshlanishi bilan o’g’il bolalarning moyaklarida gormonlar
sintezlanishi qayta tiklanadi, qiz bolaning tuxumdonlari ilk bor faolli ko’rsata
boshlaydi. Natijada o’g’il bolaning qonida testosteron miqdori, qiz bolalarda esa
estrogenlar miqdori osha boradi.

---

Testosteron moyaklarda urug’ hosil qiluvchi naychalarning tez rivojlanishi va
epiteliyida spermatsitlar hamda spermatozoidlar hosil bo’lishini ta’minlaydi.
Estrogenlar esa follikullarning o’sib, rivojlanishi va ulardan Graaf
pufakchalari hosil bo’lishi uchun zarur.
O’spirinlik davri o’g’il va qiz bolalarning tashqi qiyofasi o’zgarishi,
shuningdek ikkilamchi jinsiy belgilarning tez rivojlanishi bilan ta’riflanadi.
Yigitlarning tanasi va jinsiy a’zolarining rivojlanishi jinsiy aloqa qilish, urug’
otish (eyakulyatsiya), urug’lantira olish darajasiga yetadi.
Qizlarda estrogenlarning qondagi miqdori ayollarning jinsiy sikliga yaqin
muddatlarda siklik ravishda o’zgara boshlaydi. Bu gormonlar qonda va siydikda
ko’payar ekan, yaxshi yetilgan Graaf pufakchasidan biri yorilib, undan tuxum
hujayra chiqadi. Oradan bir necha kun o’tgach, qiz birinchi marta hayz ko’radi.
Keyingi bir necha oy mobaynida jinsiy sikl muntazam takrorlanadigan va
ko’pincha tuxum hujayra paydo bo’lishi (ovulyatsiya) bilan o’tadigan bo’ladi.
Bu qizning balog’atga yetganidan dalolat beradi.