Fiziologiya so’zi yunoncha bo’lib, tabiiyot ma’nosini bildiradi. XVI asrdan

NAFASGA ISSIQ VA SOVUQ HARORATNING TA’SIRI
Nafasning boshqarilishiga bevosita dahlsiz, lekin o’pka ventilyatsiyasiga
ta’sir qiladigan bir qator omillar bor. Eng avvalo bu issiq va sovuq haroratdir.
Teriga issiq va sovuq kuchli ta’sir qilsa, nafas markazi qo’zg’alib, o’pka

---

ventilyatsiyasi ortadi. Markaziy Osiyo hududida yozda havoning juda isib
ketishi giperventilyatsiya paydo qiladi. Bu giperventilyatsiya tana harorati
barqarorligini saqlashga qaratilgan reaksiyaning bir qismidir. Issiq haroratda
hansirash ter bezlari bo’lmagan hayvonlarda (masalan, itda) yaqqol namoyon
bo’ladi. U tez-tez yuza nafas olib, tilidan va og’iz bo’shlig’idan so’lakdagi suvni
ko’plab bug’lanishiga va shu yo’l bilan issiqlik yo’qotilishiga erishadi.
Sovqotish natijasida tana haroratining biroz pasayishi ham o’pka
ventilyatsiyasini ko’paytiradi. Bu ko’payish, bir tomondan, teri retseptorlaridan
refleks yo’li bilan yuzaga chiqsa, ikkinchi tomondan, modda almashinuvining
jadallashishiga bog’liq. Ammo tana harorati sezilarli pasaysa va gipotermiya
holati rivojlansa, nafas markazi tormozlanib, nafas sustlashib ketadi.