Œзбекистон республикаси олий ва œрта махсус

II. 4 Brigada shakli va uning turlari. 
Xo’jalik yuritishni zamonaviy shakli jamoa mehnati hisoblanadi. Bu esa 
brigadada namoyon bo’ladi.
Birgalikda ishlab chiqarish jarayoni yoki uning bir qismini bajarib, o’z 
mehnatiga jamoa bo’lib javob beradigan ishlovchilar guruhi brigada deyiladi.
Shunday qilib, ishlab chiqarish brigadasi bu boshlang’ich mehnat 
jamoasi bulib, brigada bir yoki bir necha kasbdagi yagona ishlab chchiqarish 
topshirig’ini bajaradigan ishchilarni birlashtiradi. Brigadani tashkil etish asosini
unga biriktirilgan ishlar hajmi tashkil etadi. Brigada ishchilari soni ishlarning 
umumiy hajmi mehnat sarfi darajasi va bir xodimga to’g’ri keladigan ish vaqti
fondi bilan belgilanadi.
Mehnatni brigada shaklida tashkil etilishida ishlovchilar o’rtasida ishlab 
chiqarish aloqalari mavjudligi va umumiy maqsadlar mavjud bo’lishi alohida 
ahamiyatga ega.
Ixtisoslashtirilgan ishlab chiqarishda ayrim ishchilar ketma-ket yoki 
parallel bir xil detal yoki mahsulotlar ishlab chiqaradi yoki bir xil uskunani 
remont qiladi.
Boshqa holatlarda brigada a’zolari mustaqil ravishda o’xshash ishlarni – 
tokarlik, frezerlik ishlari yoki bir xil mahsulotlarni yig’ish ishlarini bajaradilar. Va 
nihoyat uzluksiz xarakterdagi yirik ishlab chiqarish agregatlari bo’lgan, martin 

---

pechlari, konvertorlar va kimyoviy agregatlarga xizmat qiladigan brigadalar 
mavjud bo’lib, ular bir agregatlarga turli smenada xizmat qiladilar. Bu 
brigadalar almashib turadigan brigadalar hisoblanadi.
Mehnatni tashkil etishning brigada shakli, zamonaviy ishlab chiqarish va 
uni ilmiy tashkil etish talablariga, mehnatkashlarning o’sib borayotgan bilim va 
madaniy saviyasiga mos keladi. Ishlab chiqarishni intensivlash, mehnat 
unumdorligi o’sishi sur’atlarini jadallashtirish, ish vaqti va asbob uskunalardan 
foydalanishni yaxshilash uchun sharoitlar yaratadi. Mehnat, moddiy va yoqilg’i 
energetika resurslaridan tejab-tergab foydalanishga yordam beradi. Tashkiliy 
va siyosiy -tarbiyaviy ishlarni yanada yaxshilash, mehnat intizomini 
mustaxkamlash, o’zaro talabchanlik va o’rtoqlarcha o’zaro yordam ruxini qaror 
toptirish uchun imkon yaratadi. Mehnatni tashkil etishni brigada shaklida 
namoyon qilish butun jamoa va har bir mehnatkashning ijodiy kuch-gayrati, 
ularning mehnat aktivligini namoyon qilish, ayniqsa, yosh ishchilarning o’z 
malakasini oshirib borishi, kadrlar kunimsizligini kamaytirish uchun qulay 
sharoitlar yaratiladi. 
Mehnatni tashkil etishni brigada shaklida xo’jalik xisobini joriy etish 
uchun qulay zamin yaratib beriladi. Xo’jalik xisobidagi brigadalarda kollektiv va 
barcha mehnat jamoasini kuchini sarflagan xolda yuqori sifatli mahsulot ishlab 
chiqarilib, buning natijasida iqtisodiy manfaatdorlikka erishiladi.
Mehnatni tashkil etish va rag’batlantirishninng brigada shakli 
mutaxassislar va xizmatchilar orasida tobora kengroq tarqalmoqda. 
Mehnatni tashkil etishning brigada usulining quyidagi shakllari mavjud:
1.
Maxsus
brigadalar- bunda har bir ishchi texnologik jihatdan bir 
xil ishlarni bajaradi, bular bir xil kasbdagi ishchilardan tashkil topadi.
2.