M. M. Axmetjanov, sh sh. Olimov, S. S. Avezov. P e d a g o g I k mahorat

R — Ruhiy zaiflik 
Bolalik davrida tortinchoq va qo`rqoqlik bilan bir harakatlarning 
qovushmaganligi, fikrlashga layoqatlilik va yoshiga mos bo`lmagan intellektual 
qiziqishlar erta uyg’onadi. Ba`zan notanish kishilardan va yangi predmetlardan 
qo`rhish, qorong’ilikdan, yopiq eshik ortida qolishdan qo`rhish kuzatiladi. 
Psixoastenik xususiyatlari turlicha ko`rinadigan, qiyin davr maktabning 1 — 
sinfiga to`g’ri keladi. Bu tipning asosiy xususiyatlari — ikkilanuvchanlik, har xil 
fikrlarga ishonish va o`z yaqinlarining kelajagidan hadiksirash turidagi tashvishli 
gumonsirash va boshqalardir. O`g’il bolalarga onasidan xavotirlanish xos. 
Ikkilanuvchanlik xos, ayniqsa mustaqil tanlash kerak bo`lganda uzoq 
o`ylanadi. Lekin, qaror qabul qilinganidan keyin, tezda bajarilishi kerak, bunda 
kishini hayron qoldiradigan chidamsizlik xos. Jismoniy taraqqiyot yaxshilikni 
istashdan iborat. Barcha qo`l ko`nikmalari va sport mashg’ulotlarini yaxshi egallay 
olmaydi. Bundan sportning oyoqqa og’irlik tushadigan turlari, mustasno. Bu 
turlardan, ba`zan yaxshi natijalarga ham erishish mumkin. 

---

257 
O`smirning ozodlikka intilish reaktsiyasi kuchsiz ifodalangan, bu reaktsiya, 
ko`pincha qandaydir yaqin kishilar bilan bog’liqlik bilan almashgan tengdoshlariga 
intilish, tortinchoqlik shakllarida ko`rinadi. Qiziqishlar intellektual— axloqiy sevimli 
ish bilan chegaralanadi. Jinsiy hayot (taraqqiyot) qisman umumiy jismoniy 
taraqqiyotidan ustun keladi. O`smirga xulq —atvor buzilishi (uydan qochish, spirtli 
ichimliklarni iste`mol qilish) xos. O`z —o`zini tahlil qilishga layoqatli bo`lishga 
qaramasdan o`z — o`zini baholash to`liq va to`g’rilik bilan farqlanmaydi. 
Ruhiy zaiflik xususiyatlari «yuqori aqliy javobgarlik» sharoitida kuchayadi, 
ya`ni, kattalar, bolalarga, kichiklar yoki nochor a`zolariga harshi topshirilganda 
zo`rayadi.