Mehnat muhofazasi

6.2. Shovqin darajasini må’yorlashtirish va uni o‘lchash
Shovqin darajasini må’yorlashtirish–shovqinni insonga salbiy ta’sirini
kamaytirishga qaratilgan asosiy tadbirlardan biri hisoblanadi. Shovqinning
inson sog‘lig‘iga ta’siri uning chastotasiga bog‘liq bo‘lganligi sababli, har
bir shovqin oktava polosasi uchun alohida ruxsat etilgan shovqin darajasi
bålgilangan. Shovqinning eng yuqori ruxsat etilgan darajasi past chastotalar
uchun, past ruxsat etilgan darajasi esa yuqori chastotali shovqinlar uchun
qabul qilingan. Masalan, eng kichik tovush bosimi nazariy va ilmiy ishlar
bajariladigan ish joylari uchun bålgilangan bo‘lib, u o‘rtacha gåomåtrik
chastota 8000 
Gs
bo‘lganda 30 
dB
dåb qabul qilingan. Eng yuqori tovush
bosimi esa doimiy ish joylarida, ishlab chiqarish binolari uchun bålgilangan
Soatning chiqillashi qu-
loqdan 1
m
uzoqlikda 25–
35 
dB
Barglarning shitirlashida
10–40 
dB
Oddiy so‘zlashuv vaq-
tida–50–60 
dB
50-100 
m
balandlikda ucha-
yotgan råaktiv samolyot–
120.....130 
dB
100 
km/soat
tåzlikda harakat-
lanayotgan yångil avtomobil–
110 
dB
.
Stadionda 75–80 
dB

---

67
bo‘lib, u o‘rtacha gåomåtrik chastota 63 
Gs
bo‘lganda 99 
dB
ga tång. Tonal
va impulsli shovqinlarda ruxsat etilgan shovqin darajasi kång polosali
shovqinga nisbatan 5 
dB
kamaytiriladi.
Shovqin darajasini aniqlash uchun Øóì –1, ÈØÂ-1 rusumli shovqin
o‘lchagichlardan foydalaniladi. Shovqinni spåktr chastotasi bo‘yicha
baholash uchun ÀØ-2M, ÀÑ-3 rusumli chastotali analizatorlar ishlatiladi.
Ushbu analizatorlar o‘tkazish kångligi bo‘yicha oktavali, yarim oktavali,
1/3 oktavali va qisqa oktavali bo‘ladi. Tovush spåktrlarini vizual kuzatish
(ko‘z bilan kuzatish) va rasmga tushirish maqsadida Ñ-34 va ÑÐ-1
spåktromåtrlari hamda N-110, N327-3 rusumli o‘ziyozar jihozlar ishlatiladi.