O`zbekiston respublikasi oliy va or`ta maxsus ta`lim vazirligi

 I. Nafaqadan oldingi keksalik.
(55 yoshdan nafaqaga chiqquncha)– nafaqaga tayyorlanish. 
1.Rivojlanishning ijtimoiy vaziyati. nafaqani kutish: kim uchundir nafaqaga chiqish bu “tezroq dam 
olishni boshlash”, kim uchundir faol mehnat faoliyatining to‘xtatilishi hamda qolgan energiyasini va 
tajribasini nima qilishni bilmay noaniqlik; asosiy aloqalar ish joyidagilar bilan bo‘lib, hamkasblari uning 
tezroq nafaqaga ketishini xohlashadi, inson esa buni sezadi, boshqa tomondan inson uni nafaqaga 
boshqalarga nisbatan kechroq chiqazishlariga umid qiladi; – yaqinlari bilan munosabatlarda keksa inson 
oilasini, nabiralarini ham ta’minlashi mumkin bo‘lgani uchun “foydali”, ikkinchi tomondan yaqinda 
o‘zining ishlamaganida, nafaqasiga qarab qolganida “kerak emasligini” his qilish; – ishda o‘ziga 
“munosib shogird” tayyorlash, trabiyalashga intilish. 2. Yetakchi faoliyat: – ulgurmaganlarini bajarishga 
intilish, ishda o‘zidan keyin “Yaxshi nom” qoldirishga intilish; – o‘z tajribasini shogirdlariga, 
o‘quvchilariga uzatishga intilish; – nabiralar tug‘ilganda nafaqa yoshidagi insonlar o‘zini maksimal 
darajada namoyon qilishda nabiralar tarbiyasi bilan ham shug‘ullanib, “bo‘linishlari” mumkin; nafaqaga 
chiqish aniq bo‘lganda o‘zining keyingi hayotini rejalashtirish, nafaqada nima bilan shug‘ullanish haqida 
o‘ylaydi.