Samarqand iqtisodiyot va servis

qaychisi
» - savdo borasida yaratiladigan sharoitlarning asosiy 
shaklaridan biri. Savdo ishida sheriklarning iqtisodiy kelishuvi bilan eksport va 
import faoliyatida narxlar o‘zaro tushiriladi. 
Bu ko‘rsatkich tashqi savdo statistikasiga bir necha ilgari to‘g‘ri kelmagan, alohida 
ajralib turuvchi mahsulotlarni-da kiritilishini texnikaviy, konstruktorlik va boshqa 
sirlari, mahsulot ishlab chiqarishda foydalanish mumkin bo‘lgan texnikaviy tijorat 
va boshqa bilimlar
Norezidentlar–davlatning xorijiy mamlakatlarini boshqarish, ya’ni xorijdagi 
korporatsiyalar, 
hukumat
ofislari, elchixonalar, 
qo‘shma
korxonalar, chet 
mamlakatlar chegralaridagi korxona egalari, shuningdek, xorijda doimiy 
yashovchilar va bu yurtga keluvchilar norezident sanalishadi. 
Nisbiy afzallik – manfaat, foyda. U tashqi savdoga a’zo mamlakatlarning 
turli mahsulotlarni sotishdan oladigan daromadlari tushuniladi. 
«Ofset» bitimi – muqobil bozor shakli; u nafaqat tovarlar yoki xizmatlar 
ayirboshlash 
borasida, 
balki 
mamlakat 
ichkarisiga 
foydali 
bo‘lgan 
investitsiyalarning kiritilishi va javob tarzida ularga imtiyoz va sharoitlar yaratish 
masalasida o‘ziga xos kelishuv vazifasini o‘taydi. U ishlab chiqarish 
kooperatsiyalarini zamonaviy texnologiyalar bilan ta’minlanishi yuzasidan 
ham
shartnomalar imzolanishiga sabab bo‘luvchi faoliyat 
hamdir
. 
Proteksionizm – tashqi savdo siyosati prinsipi, davlatning milliy 
iqtisodiyotni chet el raqobatidan, ichki bozorni chet el tovarining kirib kelishidan 
himoya
qilishga
qaratilgan
iqtisodiy siyosat. 
Revalvatsiya – pul birligi kursining boshqa mamlakatlar valyutalariga 
nisbatan ko‘tarilishi. 
Rezidentlar – jismoniy yoki yuridik shaxslar, ya’ni boshqa mamlakatda 
doimiy yashayotgan fuqarolar. 
Reimport – ichki bozorda sotish, importdan farqli o‘laroq mamlakatga 
xorijiy tovarlarni 
qayta
ishlash va xizmatlarni ko‘rsatish uchun kirtish. Reimport 
miqdori va tarkibi mamlakatning xalqaro mehnat taqsimotida tutgan o‘rniga 
bog‘liq. Uning tarkibini yarim fabrikatlar, xomashyolar, mashina va asbob-
uskunalar, yarim 
qayta
ishlangan iste’mol mollari tashkil 
qiladi
. 
Reeksport – eksportga 
qarang
. 
Real ish 
haqi
– tovar va xizmatlar uchun 
haq
to‘lash majmuasi, ayni davrda 
ish 
haqi
uchun berilayotgan summa. Bu summa soliqlar iste’molchi indeksi va 
boshqa to‘lovlardan tashqari bo‘lgan mehnati 
haqidir
. 
Savdo to‘sig‘i – odatda tariflar, cheklashlar yoki valyuta nazorati tarzida 
mamlakatlar o‘rtasida tovarlar va xizmatlar erkin almashinuvining sun’iy 
cheklanishi. 

---

197 
Savdo 
haqida
gap ketar ekan, ular barter faoliyati, harid baholari, 
kompensatsion bitimlar, kliring, «ofset» faoliyati kabi yo‘nalishlarda bo‘ladi. 
Sanoat mahsulotlari