Nasimxon rahmonov

a-a, b-a, v-a
shaklida 
bo‗lishi lozim edi. Matlasi qofiyalanmagan she‘rni Idris alayhissalom qissasida 
ham uchratamiz. Ehtimol, g‗azalning matlai qo‗lyozmani ko‗chirish jarayonida 
tushib qolgan bo‗lishi ham mumkin. 
CHamasi, 
g„azal
termini ostida Rabg‗uziy mazkur janrga oid hamma she‘rlarni 
jamlamagan. Jumladan, yana YUsuf qissasida ―she‘r‖ termini ostida mulamma‘ 
san‘atining namunasi sifatida g‗azal berilgan. SHe‘r maqtai 
Rabg‗uziy Nosir ko‗rursa yuz o‗vurmas ishqdin, 
Bek necha bushub so‗karsa qul qachon ko‗nglin kesar (1, 116). 
misrasi bilan tugaydi. 
Rabg‗uziy o‗z asarida istifoda etgan she‘rlarga turli terminlarni ishlatgan. 
Jumladan, u bayt termini ostida asosan to‗rtliklarni keltiradi. Mazkur to‗rtliklar 
to‗rt yoki sakkiz misradan iborat, qofiyalanish tizimi 
a-a-b-a
yoki
a-a-a-a
shaklida. ―Qissai zabihi Ismoil alayhissalom‖da keltirilgan ikki to‗rtlik (1,78,79), 
―Qissai YUsuf siddiq alayhissalom‖da berilgan sakkiz misradan iborat to‗rtlik 
(ruboiy?) (1,101) shuni tasdiqlaydi. Ayrim hollarda ikki misraga nisbatan bayt 
terminini qo‗llaydi (Alisher Navoiy ham ikki misraga nisbatan bayt terminidan 
istifoda etgan o‗rinlar bor). Bu bayt fard mazmunini o‗zida ifoda etadi. Masalan, 
―Qissai zabihi Ismoil alayhissalom‖da quyidagi bayt fard xususiyatiga ega bo‗lib, 
taqdirda bo‗lmasa, biron o‗zgarish bo‗lmaydi degan ma‘noni ifoda etadi:
Suvda turg‗an ot bolasi necha bo‗lsa ul kichik, 
Keng dengizning suvi ani eltu-mas (1, 78)
.

---

Rabg‗uziyning ijodida eng muhim o‗rin egallagan she‘riy janrlardan biri – 
bahoriyotdir. Rabg‗uziy ―Qissai YUsuf siddiq alayhissalom‖da ―bahoriyot‖ degan 
nom bilan Navro‗zga bag‗ishlangan g‗azalni keltiradi. Rabg‗uziyning bu g‗azalida 
tabiat, butun er yuzi uyg‗ongan va bezangan, dillarga xushnudlik baxsh etadigan 
fasl ekani, bahor faslining jamiki ko‗rk-tarovati tasvirlanadi. SHu boisdan ham 
Rabg‗uziy ―bahoriyot‖ deb nom bergan. Qolaversa, Rabg‗uziy (1,103). 
Xullas, Rabg‗uziy bu asarida keltirgan she‘riy janrlarning ko‗pchiligi g‗azal 
janridan, so‗ngra to‗rtliklar (ruboiylardan?) iborat.