Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

5.2.4. Değerlendirme 
Wilss,  Çeviribilimsel  açıdan  kuram  ve  uygulama  alanı  olmak  üzere 
doğru bir sınıflandırma yapmasına karşın, Holmes’un öne sürdüğü şekilde 
kuram ve uygulama alanı arasında köprü kuramamıştır. Tarihsel ve dilbi-
limsel  olarak  çeviribilime  sağlam  bir  temel  hazırlamasına  ve  kuramsal 
olarak  çeviribilimde  devingen  bir  süreç  başlatmakla  birlikte,  kuramsal 
alanla uygulama alanı arasında bağlantı kuramayarak, uygulama alanında 
geleneksel yöntemlere başvurmuştur. Bu şekilde kuramsal alanda başlat-
tığı devingen süreci uygulama alanına geçirememiştir. Bundan böyle uy-
gulama alanını “aktarım edinci” adını verdiği “kara kutu” anlıktan başla-
tarak yöntemsel olarak başta öne sürdüğü tümevarımlı yöntemden uzak-
laşmış ve tümdengelimli bir yöntem kullanmak zorunda kalmıştır.  
Wilss  kullandığı  yöntem  açısından  değerlendirildiğinde,  çağdaş  ku-
ramcı  Toury’nin  onu  eleştirdiği  görülür.  Wilss’in  çeviribilimin  “ileriye 
dönük” yöntemin kullanılabileceği uygulama alanı olarak nitelediği çeviri 
eğitimi  ve  buna  bağlı çeviri sorunlarını,  kaynak metin üzerinden sapta-
ması, onun ileriye dönük dediği alanda geriye dönük yöntem kullanmasına 
yol  açmıştır  (Toury  1995:  88).  Öte  yandan,  Wilss'in  geriye  dönük  alan 
olarak nitelediği çeviri eleştirisinde, doğru ve yanlış çözümlemesini erek 
metin üzerinden başlattığı görülür. Buna karşın Toury, çözüm olarak nite-
lediği çeviri parçalarıyla, sorun olarak nitelediği kaynak metin parçalarını 
karşılaştırmalı  çözümlemenin  birimleri  olarak  örtüştürerek,  aynı  anda 
akışkan bir tablo içersinde ele almanın, çeviri eğitimini devingen bir sü-
rece sokacağını savunmuştur. Wilss’in kullandığı yöntemin, çeviri eğiti-
minde buyurgan bir yöntemin kullanılmasına yol açacağını öne sürmüştür. 
Bir başka deyişle, çeviri eğitimine erek ekindeki çeviri ürünlerden yola 
çıkarak başlamak, çeviride yaratıcılık olgusunu sorgulama olanağı yarata-
caktır. Toury'nin karşılaştırmalı çözümlemede kullandığı bulgulandırma 
ve gerekçelendirme yöntemi çevirmendeki yaratıcılığın çağımızın ölçütü 
bilimsellikle buluşmasıdır. Gerçi Wills çeviri eğitiminde çeviri sorunlarını 
karşılaştırma yöntemiyle irdelemeyi ilk öne sürenler arasında yer almakla 
birlikte, çeviriye erek ekin ürünü gözüyle bakmadığından, kullandığı yön-
tem çeviri eğitiminde ileriye dönük amaçlara hizmet etmekten çok, kay-
nak metni, çeviri metinle karşılaştırmayla sınırlı kalmıştır. Bir başka de-
yişle de, “araçlar amaçlan haklı kılmamış” ve Wilss’in çeviri eğitimi ve 
edimiyle  ilgili  olarak  ileriye  dönük  amaçlarıyla  kullandığı  yöntem  ara-
sında çelişki ortaya çıkmıştır.  

---

 
116 
Sonuç olarak, Wilss’in günümüz çeviri eğitimi açısından önemi, uygu-
lama  alanıyla  ilgili  olarak  öne  sürdüğü  yöntemden  çok,  bilimsel  olarak 
dilbilimden çeviribilime geçiş sürecini tarihsel dayanakları kullanarak in-
celemesinden ve çeviribilim öğrencisine kendi alanıyla ilgili geniş ölçekli 
bir bakış açısı kazandırmasından kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak, söz-
konusu kitap günümüz çeviri anlayışı açısından değerlendirilmesi koşu-
luyla, hem öğrenciye çeviribilim süreci konusunda bir üst bakış olanağı 
sağlaması, hem de çeviribilimin sadece özel konu alanıyla ilgili bir terim 
bilgisi olmayıp, gerçekte yöntemsel bilgiyi gerektiren bir bilim dalı oldu-
ğuna dikkati çekmesi bakımından çeviribilim klasikleri arasında yer alır.