O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

Kobalt 

 

---

270 

 

Bu  ma'danli  moddaning  biologik  ahamiyati  aniqlanganiga  u 

qadar ko‘p vaqt bo‘lgani yo‘q. Ammo u shunday unsurlar qatoriga 

kiradiki, uning me'yoridan kami ham, ko‘pi ham salomatlik uchun zarar 

keltiradi.  

Kobalt  B

12 

vitaminining  (kobalamin)  tarkibiy  qismiga  kirib  (B

12 

vitamini  molekulasida  1  atom  kobalt  bor),  unga  bo‘lgan  taqchillik 

kamqonlik (anemiya) kasalligini keltirib chiqaradi. 

Kobaltga  bo‘lgan  kunlik  ehtiyoj  o‘rtacha  14-78  mkg, 

kamqonlilik  alomatlari  sezilganida  bu  ko‘rsatkich  50-150  mkg  gacha 

chiqariladi. 

Kobaltning  asosiy  manbalari  bo‘lib  jigar,  buyraklar,  sut  va  sut 

mahsulotlari,  tuxum,  bug‘doy  va  grechka  yormasi,  makkajo‘xori, 

loviya, no‘xat, sarimsoqlar hisoblanadi (18-ladval). 

Aniqlanishicha,  qaerda  kobaltga  taqchillik  bo‘lsa,  o‘sha  yerda 

yashaydigan  odam  va  hayvonlarda  anemiya  ko‘p  uchraydi.  Odam 

tanasining  turli  a'zolarida  kobaltning  miqdori  har  xil,  masalan,  taloqda 

35 mkg%, jigarda 25 mkg%, mushaklarda 2,3 mkg%, qonda 60 mkg%. 

19-jadval 

 Ba'zi bir oziq-ovqat mahsulotlarida kobalt miqdori  (100 g da 

mkg hisobida) 

 

Oziqovqat 

turlari 

Kobalt   Oziqovqa

t turlari 

Kobalt  

Oziqovqat 

turlari 

Kobalt  

Non  

Grechka 

yormasi 

Makaronl

2 

3 

2 

8 

Lavlagi 

Piyoz 

Sarimsoq 

Bodring 

4 

2 

8 

1 

Sut 

Mol 

go‘shti 

Cho‘chqa 

7 

2 

5 

8 

---

271 

 

ar 

Loviya 

No‘xat 

Kartoshka 

Sabzi 

Karam  

8 

1 

2 

2 

Shivit 

Sholg‘o

m 

Qizil 

qalampir 

2 

3 

3 

go‘shti 

Mol jigari 

Mol 

buyragi 

Tuxum 

Baliq 

Petrushka  

5 

2 

5 

4 

 

Kobalt  yetishmasligi  soch  oqarishiga  ham  sabab  bo‘ladi.  U 

tanada  nuklein  kislotalarning  sintezlanishi  uchun  kerak,  kasalliklardan 

keyin  tana  kuchga  enishida  bu  unsur  muhim  ahamiyatga  ega. 

Kobaltning me'daichak tizimidan qonga so‘rilishi oson kechadi.  

Doim  o‘simlik  mahsulotlari  bilan  oziqlanish  kobaltga  nisbatan 

taqchillikni  keltirib  chiqarishi  mumkin,  shuning  uchun  sut,  mol  jigari, 

buyraklardan  tegishli  ravishda  ovqatda  ishlatib  turish  oqilona 

ovqatlanishni tashkil qilishda muhim bo‘lib hisoblanadi.