O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

Fosfor 

 

Bu  ma'danli  unsur  miya,  mushaklar,  ichki  sekretsiya  bezlari 

hamda  ter  bezlari  faoliyatida  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Mushaklar 

fosforli birikmalarning to‘planadigan asosiy joyi hisoblanadi.  

Fosfor  birikmalari  oziq  moddalarni  parchalovchi  fermentlar 

tarkibiga  kiradi.  Eng  muhimi  fosforli  guruhlar  ADF  bilan  birikib  barcha 

hujayralarning  fiziologik  faoliyatini  ta’minlab  turadigan  ATF  hosil 

---

256 

 

qiladi.  Fosfor  kalsiy  bilan  birgalikda  suyaklar  va  tishlarning 

shakllanishida muhim ahamiyatga ega. 

Odamning  fosforga  bo‘lgan  bir  kecha-kunduzlik  talabi 

16001800 mg, u go‘sht mahsulotlarida ko‘p bo‘ladi. Unga eng boy 

mahsulot,  16-jadvaldan  ko‘rinib  turganidek,  loviya  va  no‘xat 

hisoblanadi. 

Vujudda fosfor almashinuvi kalsiy almashinuvi bilan chambarchas 

bog‘liq,  kalsiyning  so‘rilishi  fosforsiz  o‘tmaydi  yoki  fosfor 

o‘zlashtirilishida albatta kalsiy kerak. Shuning uchun fosforga taqchillik 

ham fosforli – kalsiyli mahsulotlarni tanlab iste'mol qilish bilan bartaraf 

etiladi. 

Odatda  kalsiy  va  fosfor  o‘rtasidagi  nisbat  1:1,0  –  1,5 

bo‘lganida  ular  yaxshi  o‘zlashtiriladi  va  bu  ikkala  unsur  ishtirokida 

yuz  berib  turadigan  fiziologik  jarayonlar  me'yorida  bo‘ladi.  Ba'zan 

go‘sht  va  baliqni  ko‘p  iste'mol  qiluvchilarda  (shimoliy  qutbda 

yashovchilarda) aytib o‘tilgan nisbat buzilib 1:3,9 ga o‘zgaradi.