O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

 
Domna pech ishining texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlari. 
Domna pechdan olinadigan mahsulotlar: 
1) 
CHo‘yan
  -  oq  cho‘yan-qayta  ishlanadigan,  kulrang  cho‘yan-quymakorlik  va 
ferroqotish-malar olinadi. 
2) 
Shlak
-izolyatsiya va qurilish materiallari olish uchun ishlatiladi. 
3) 
Domna  gazi
  -  havo  qizdi-rilishi  uchun  bug‘  qozonlari  va  binolar  ni  qizdirishga 
sarf-lanadi. 
4) 
Koloshnik changi
 - aglome-ratsiya qilib domna pechiga solinadi. 
 
Har  qanday  domna  pechining  ishiga  baho  berish  uchun  bir  sutkada  qancha 
cho‘yan  ishlab  chiqara  olinishi  va  bu  maqsad  uchun  qan  cha  yoqilg‘i  sarflanishini 
bilish lozim. 
 
Ma’lumki,  pechning  ish  unumi,  avvalo,  uning  foydali  hajmi  ga  bog‘liq. 
Pechning kubmetrda ifodalangan foydali xajmining shu pechda bir sutkada olingan 
cho‘yanning  tonnada  ifodalangan  miqdori  ga  bo‘lsak,  pech  hajmidan  foydalanish 
koeffitsienti chiqadi. 
K=V/R m
3
⁄tn 
bu yerda: 
K-pechning foydalanish koeffitsienti; 

---

 
164 
V-pechning foydali hajmi; 
R-pech bir sutkada ishlab chiqargan cho‘yan miqdori; 
pech  hajmidagi  foydalanish  koeffitsienti  qancha  kichik  bo‘lsa  pechning  ish  unumi 
shuncha yuqori bo‘ladi. 
Hozirgi  zamon  domna  pechlari  juda  katta  inshootlar  bo‘lib,  bo‘yi  70  m 
(foydali  balandligi  35  metrgacha)  yetadi,  hajmi  esa  2000....5000  m
3
  dan  oshadi. 
Bitta  domna  pechida  sutkasiga    10000  t  dan  ko‘proq  cho‘yan  ishlab  chiqariladi. 
Domna pechlari, barcha shaxta pechlari kabi, qarshi oqim prinsipida ishlaydi, ya’ni 
yoqilg‘i  (koks),  ruda  va  flyus  domna  pechining  tepasidan  tushiriladi.  Ular  o‘z 
og‘irligi  ta’sirida  pechning  tubiga  tomon  uzluksiz  tushib  turadi,  pechning  tubidan 
esa yoqilg‘ining yonishidan hosil bo‘lgan mahsulotlar - yuqori temperaturali gazlar 
tepaga  uzluksiz  ko‘tarilib  turadi.  Domna  pechi  beshta  asosiy  qismdan,  gorn, 
zaplechik, raspar, shaxta va koloshnikdan iborat.