D O IM Y A SH IL SA R V I - C U PRESSU S S E M P E R V IR E N S
Bo‘yi 25 m gacha etadigan (30 m) keng shox-shabbali daraxt.
Soyaga chidamli, ayniqsa yoshlik davrida boshqa daraxtzorlam ing
shox-shabbalari ostida k o ‘p vaqt soyaga chidaydi. Uzoq vaqt davom
etgan qurg‘oqchilikka chidamlidir, qisqa davomli -20°S gacha
xaroratga chidaydi. Tuproqqa kam talabchan, toshloq, ohakli,
hamda quruq engil tuproqlarda ham o ‘sadi, ammo kuchli sho‘rlan-
magan boTishi zarur. Yumshoq, chuqur tuproqlarda yaxshiroq
o ‘sadi. Ortiqcha nam tuproqlarda ko‘p yashamaydi va shamoldan
zararlanadi.
Shahar sharoitiga chidamli. Uning shox-shabbalarini kesib har-
xil shakllami hosil qilish mumkin. Juda ko‘p yil yashaydigan tur.
G L IP T O S T R O B U S S IM O N M ETA SEK V O Y Y A -
M E T A S E G U O A G L Y P T O S T R O B O ID E S
Katta daraxt boTib, bo‘yi 50 metrga, diametri 2 m etrga etadi.
Shox-shabbasi tuxumsimon. Po‘stlog‘i jigar rang. Shoxlari po‘stini
tashlab turadi. N ovda va barglari qarama-qarshi joylashadi.
M etasekvoyyaning novdalari uzun va kalta boTib, yon kalta
novdalari yashil rangda, qishda barglari bilan birga to ‘kilib ketadi.
M etasekvoyya daraxti simpodial tipda shoxlanadi. Shunga
ko‘ra uning shox-shabbasi yon tomonga qarab o ‘sadi. Yon shoxlari
to ‘g ‘ri burchak hosil qilib joylashadi. Kurtaklari tuxum shaklida,
yirik, jig ar rang, yupqa tangachalar bilan o ‘ralgan, tuksiz, k o ‘pincha
2 tadan joylashadi. Ninabarglari 0,8-1,25 sm gacha, mayin, nozik
boTib, novdada qarama-qarshi joylashadi. Ularning yuz tomoni to ‘q
yashil, orqa tomoni zangori yashil rangda bo‘lib, silliq, bandsiz.
M etasekvoyya bir uyli o‘simlik,
6
yoshida changlanadi. Erkak
qubbalari novdasining uchida barg qo‘ltig‘ida joylashadi. U lar 5
mm uzunlikda boTib, shingilcha hosil qiladi. Gulyon barglari but
shaklida joylashgan. Gulbandi 3 mm uzunlikda, mikrosporofili kalta
bandchali. U rg‘ochi qubbalari bittadan joylashadi, bo‘yi
8
mm,
gulyonbarglari ham bularda butsimon joylashgan, ular oval yoki
uchburchak shaklida.
45-rasm.
M etasekvoyya daraxti va
novdasi.
Gulbandi 4 mm uzunlikda boTib,
bargsiz. Qubbalari to ‘q jigarrang, nov
dada osilib turadi. Ular birinchi yili
etiladi.
Qubba
tangachalari
qarama-
qarshi joylashadi, har qaysi tangacha
tagida 5-9 tadan urug‘ rivojlanadi. UrugM
yassi, yupqa, tuxumsimon bo‘lib, uchki
tomoni bir oz o ‘yiq. Metasekvoyya
urug‘dan ko‘payadi. U o ‘q ildiz va yon
ildizlar chiqaradi. Uni qishki qalam-
chasidan ko‘paytirish mumkin.
Metasekvoyyaning qoldiqlari Yapo-
niya va Xitoyda uchlamchi davr qatlam-
laridan topilgan. Ma’lumotlarga ko‘ra,
uning vakillari bo‘r va uchlamchi davrdagi
o‘rmonlarda o‘sgan. U ayniqsa, Markaziy
Xitoyning g ‘arbiy tumanlarida ko‘p o‘sgan.
U tabiatda soyaroq, nam erlarda, tog‘
qiyaliklarida, daryo qirg‘oq-larida, qumoq,
kislotali tuproqlarda o‘sadi. Metasekvoyya
Xitoyda
shaharlarni
ko‘kalamzorlash-
tirishda ko‘p ekiladi. Sovuqqa va qurg‘oq-
Do'stlaringiz bilan baham: