Yorug‘sevar, havoning issiqligi va quruqligidan zararlanmaydi.
Oddiy shum juda keng tarqalgan daraxt. U Rossiyaning Evropa
qismidagi o ‘rmonzorlarda, Qrim va Kavkazda ko‘p uchraydi.
Rossiyadan tashqari, Finlyandiyaning va Skandinaviya yarim
orolining janubida, 0 ‘rta va G ‘arbiy Evropada, Shimoliy Italiyada,
Bolqon yarim orolida va Kichik Osiyoda uchraydi. Y og‘ochi og‘ir,
qattiq, oq, o ‘zagi tiniq qo‘ng‘ir rangda, egiluvchan bo‘lib, kam
yoriladi va yaxshi pardozlanadi. Undan arava g‘ildiraklari, mebellar
yasaladi, kemasozlikda va mashinasozlikda ishlatiladi. U chiroyli
o ‘simlik bo‘lib, joylarni ko‘kalamzorlashtirish maqsadida ko‘p
ekiladi.
0
‘rmon meliorasiyasi ishlarida ham keng qoMlaniladi.
M ADANIY Z A R A N G - A C E R PL A T AN O ID ES
Bo‘yi 30 m ga etadigan katta daraxt. Shox-shabbasi qalin,
keng, yumaloq shaklda, barglari yirik panjali, besh boMakli,
boMaklarining uchi yum aloq-to‘mtoq. Bu zarang barg yozishdan
o ld in -ap rel oyida gullaydi, sariq-yashil, ayrim jinsli boMadi.
Mevasi sentyabr oyida etiladi va uzoq vaqt daraxtda saqlanadi.
UrugM yirik, yassi tuzilgan, qanotchalari bor. 3 oy davomida
stratifikasiya qilinadi, so‘ng sepiladi. Tabiiy holda kuzda to ‘kilgan
urugMari erta bahorda unib chiqadi. Madaniy zarang yosh vaqtida
tez o ‘sadi, so‘ng o'sishi sekinlashadi. Ildiz tizimi o ‘q ildiz tipda
boMadi. Asosiy ildizi erga chuqur kirmaydi, biroq baquvvat yon
ildizlari nihoyatda sertarmoq boMadi. Bu daraxt to ‘nkasidan
ko‘karadi, parxish yoMi bilan ko‘payadi, u 150-200 yil yashaydi.
Madaniy zarang MDH ning Evropa qismidagi o ‘rmonlarda
keng tarqalgan. MDH dan tashqari, u Skandinaviyada, 0 ‘rta
Evropada, 0 ‘rtaer dengizi, Bolqon yarim oroli hududlarining
janubida hamda Kichik Osiyoda tarqalgan. U yaproqli va aralash
o ‘rmonlarda va boshqa daraxtlar bilan birga o ‘sadi. U etarli darajada
sovuqqa chidamli. Bargining yirik shox-shabbasining qalin boMishi
uning soyaga chidamliligini bildiradi. U er tanlaydi, sho‘rtob
tuproqda o ‘sa oimaydi. Nam tuproqni hoxlaydi, qurg‘oqchilikka
chidamsiz.
Zarangning yog‘ochi qimmatbaho hisoblanadi. U tiniq sariq
yoki qizgMsh rangda, ogMr, qattiq boMadi. Guli nektarli. Joylarni
ko‘kalamzorlashtirishda katta rol o ‘ynaydi, chunki uning qizil bargi
va yumaloq shox-shabbasi unga chiroyli tus beradi. G ‘rmon
meliorasiyasi ishlarida ham muhim o ‘rinni egallaydi. Ihota o ‘rmon
qatorlariga va ko‘kalamzorlashtirish uchun ekishga tavsiya qilinadi.
0 ‘T K IR B A R G L I ZA RA N G -A C E R P L A T AN O ID ES L.
Bo‘yi 30 m ga etadigan katta daraxt. Shox-shabbasi qalin,
keng, yumaloq shaklda, barglari yirik panjali, besh boMakli,
boMaklarining uchi yumaloq-to‘mtoq. Bu zarang barg yozishdan
oldin - aprel oyida gullaydi, sariq-yashil, ayrim jinsli boMadi.
Do'stlaringiz bilan baham: