A. Q. Q a y im o V aholi yashash joylarini



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/78
Sana18.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#386890
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   78
Bog'liq
AHOLIYASHASHJOYLARINIKOKALAMZORLASHTIRISHPDF

„  
„  
Barglari  to  liq  y o zilib   b o lg a n d a
23-pacM.  KauiTan Aapaxra. 
,  
. 
.  ,  ,  . .  
.
(yozmng 
o  rtalarida 
may-iyun
oylarida) 
gullaydi. 
Gul lari
y ig ‘ilib,  35  sm  uzunlikda  boMgan
boshoq  hosil  qiladi.  Bu  boshoqda  ham  erkak,  ham  urg‘ochi  yoki
faqat  erkak  gullari  rivojlanishi  mumkin.  Kashtan  odatda  bir  uyli
o ‘simlik  bo‘lsa-da,  ikki  uyli  tuplari  ham  uchraydi,  bu  paytda  birida
faqat  erkak,  ikkinchisida  urg‘ochi  gullar  boMadi.  Kashtanning
gullari  shamol  vositasida  va  hasharotlar  yordam ida  changlanadi.
U rg‘ochi  gullari  1-3  tadan  boMib,  joylashadi.  Ular  to‘rt  o ‘rama
ichida  yashirin  yotadi,  gullash  paytida  esa  faqat  tumshuqchasi  va 
qisman gulqo‘rg‘oni ko‘rinib turadi. Nektarli  o ‘simlik.
Mevasi  oktyabr  oyining  boshlarida  etiladi  va  noyabr  oyi 
davomida  erga to'kiladi. 
Bu  vaqtda  qattiq  tikanli  sharsimon
o ‘ramasi  4  qismga  ajraladi.  0 ‘rama  ichida  1  tadan  3  tagacha 
yong‘oq  (kashtan)  boMadi.  Mevasi  yupqa  yog‘ochiangan,  dag‘al, 
jigar  rang,  yaltiroq,  tub  qismida  rangli  dogM  bor.  Yong‘ogM 
sharsimon  tuxumsimon  boMib,  yonidan  ezik.  UrugM  endospermsiz, 
embrioni  oq-sariq  rangda,  urug'  pallasi  seret,  plastik  moddasi juda 
ko‘p.
Kashtan  yosh  vaqtida  tez  o ‘sadi.  Ildizi  o ‘q  ildiz  boMib,  erga 
chuqur  kirib  boradi.  To‘nkasidan  k.o‘karadi,  ko‘p  yil  yashaydi, 
1000-3000  yillik  tuplari  bor.  U  Zakavkazening  g‘arbiy  hududidagi 
o ‘rmonzorlarida,  Kichik  Osiyoning  shimoliy  qismida  va  0 ‘rta-er 
dengizi 
hududlarida tarqalgan. 
Shimoliy 
Kavkazning 
tog‘
qiyaliklarida, Oqdaryo vodiysida  o ‘rmonzorlar  hosil  qiladi.  U
nihoyatda yorug‘sevar va issiqsevar daraxt.
Kavkazda  kashtanning  mevasi  yigMb  olinadi,  qaynatib  yoki 
qovurib  iste’mol  qilinadi.  Tarkibida  kraxmal  va  yog‘  moddalari, 
vitamin  ko‘p  boMib,  iuda  foydali  ozuqa hisoblanadi.  Undan  konditer
mahsulotida 
foydalaniladi. 
Kashtanning  ekiladigan  navlari 
juda  ko‘p  boMib,  ular  meva- 
sining  etilish  muddati,  yirik- 
maydaiigi,  tarkibidagi  qand  va 
kraxmal  miqdoriga  ko‘ra  bir- 
biridan  farq  qiladi.  Sovuqqa 
chidamsiz.
ODDIY EM A N  -  Q UERCUS 
RG B IJR
24-rasm.
  Oddiy eman 
daraxti.
B o‘yi  35-40  m,  diametri  1- 
1,5  m  ga  etadi.  Tanasi  to ‘g ‘ri 
o ‘sadi, 
shox-shabbasi 
qalin. 
Ochiq  erda  o‘sganda  shoxlari


yon  tomonga  o ‘sib,  keng  shox-shabba  hosil  qiladi.  Uning 
piramidasimon,  sharsimon  shox-shabbali,  majnuntol  singari  xillari 
bor.  Po‘stlog‘i  bo‘yiga yorilgan, to ‘q kul  rang boMadi. Yosh  shoxlari 
va  novdalari  ham  qo‘ng‘ir-qizg‘ish  rangda,  qirrali.  Kurtaklari  oval 
shaklda,  yirik  bo‘lib,  novdaning  uchida  doira  bo‘lib  joylashadi. 
Yuqorigi  kurtaklari  o ‘tkir  uchli,  yonidagisi  yirikroq.  Barglari  oddiy 
tuzilgan,  spiral  shaklda,  kuzda  to ‘kilib  ketadi.  Barg  plastinkasi 
teskari tuxum-simon, 
patsimon  bo‘lakli,  boMaklari  yumaloq  uchi
to ‘mtoq. Barglarining 
tubida  «quloqchalar»  bor.  Dastlab  barglari
tukli  bo‘ladi,  so‘ng  tuk  faqat  ularning  orqa  tomonidagi  tom irlarda 
saqlanib  qoladi.  Tomirlari  patsimon,  plastinkasi  boMaklari  va 
chetlarining kesigi  har xil  boMadi.
Yong‘oqmevalari  uzun  bandli  boMib,  sentyabr  oyidan  boshlab, 
ayniqsa,  kuzgi  sovuqdan  keyin  to ‘kila  boshlaydi.  Ular  har  xil 
shaklda va yirik-mayda boMishi  mumkin.
Oddiy  emanning  ildizi  baquvvat  o ‘q  ildiz  boMib,  erga  10-12  m 
ga  yaqin kirib  boradi.  Shamolga  chidamli,  500-600  yil  yashaydi.
Sovuqqa  ham chidamli  daraxt,  yorug‘sevar  va  har  xil  tuproqda  o ‘sa
oladi,  lekin  nam  tuproq  uning  o ‘sishi  uchun  eng  qulay  sharoitdir. 
Y og‘ochi to‘q jigar rang, o ‘zakli, enli  va ensiz halqalari  bor.
K ASHTAN B A R G L I EM A N  -  Q U ER CU S  C A S T A N E IF O L IA
Katta  daraxt  boMib,  bo‘yi  25  m  ga 
yaqin,  yosh  novdasi,  kurtaklari  chiziqli, 
yonbargchalari,  yosh  barglarining  orqa 
tomoni 
qalin, 
sariq 
yoki 
tukli, 
keyinchalik 
tuki 
yo‘qoladi. 
Shox- 
larining  po‘stlogM  silliq,  kul  rangda. 
Barglari  cho‘ziq,  oval  shaklda  boMib, 
10-12
  ju ft  yirik,  o ‘tkir  tishchali,  ular 
kashtanning 
bargiga 
o ‘xshaydi. 
U rg‘ochi  gullari  va yong‘oqlari  bandsiz 
yoki  kalta  bandli.  Urug‘dan  ko‘payadi. 
Bu  eman  Kaspiy  dengizining  janubida 
va  Shimoliy  Eronda  tarqalgan.  T og‘da

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   78




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish