O‘zbekisòÎn respublikàsi îliy và O‘RÒÀ ÌÀÕsus òÀ’LIÌ VÀzirligi o‘RÒÀ ÌÀÕsus, KÀsb-hunàR ÒÀ’LIÌI ÌÀRKÀZI

             I.4-rasm.
   I.5-rasm.                      I.6-rasm.
a
a
360
° - a
O
O
Y
X
O
A
                         I.7-rasm.
     I.8-rasm.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

6
Òåkislikdà to‘g‘ri burchàkli 
XOY
Dåkàrt kîîrdinàtàlàri sistå-
màsi  kiritilgàn  bo‘lsin.  Ìàrkàzi  kîîrdinàtàlàr  bîshidà  bo‘lgàn
R
 ràdiusli àylànàni qàràymiz (I.8-ràsm). Bu àylànà 
OX
 o‘qning
musbàt  yarim  o‘qini 
A
  nuqtàdà  kåssin. 
OA
  ràdius 
bîshlàng‘ich
ràdius
, 
A
  nuqtà  esà 
bîshlàng‘ich  nuqtà
  dåb  àtàlàdi.
OX
  o‘qning  musbàt  yarim  o‘qini  kîîrdinàtàlàr  bîshi  (qo‘z-
g‘àlmàs  nuqtà)  àtrîfidà  musbàt  yo‘nàlish(sîàt  strålkàsining
hàràkàt  yo‘nàlishigà  qàràmà-qàrshi  yo‘nàlish)dà  và  mànfiy
yo‘nàlish  (sîàt  strålkàsining  hàràkàt  yo‘nàlishi)dà  istàlgànchà
uzluksiz  siljitish  (hàràkàtlàntirish)  mumkin  dåb  hisîblàymiz.
OX
  musbàt  yarim  o‘q  qo‘zg‘àlmàs 
O
  nuqtà  àtrîfidà  musbàt
yo‘nàlishdà  siljitilsà, 
OA
  ràdius  birîr 
OB
  ràdiusgà  o‘tàdi.  Àgàr
OA
  và 
OB
  ràdiuslàr  ustmà-ust  tushsà  (I.9-ràsm),  siljitish
nàtijàsidà 
A
 nuqtà àylànàni bir yoki bir nåchà màrtà to‘liq àylànib
chiqqàn bo‘làdi. Bu hîldà biz bîshlàng‘ich tîmîni 
OA
 và îõirgi
tîmîni 
OB
 bo‘lgàn àylànish burchàgigà egà bo‘làmiz. Uning gràdus
o‘lchîvi  360
°
•
k
  gà  tång,  bu  yerdà 
  k
  –  àylànishlàr  sîni.
Àgàr 
OA
  và 
OB
  ràdiuslàr  ustmà-ust  tushmàsà, 
A
  nuqtà
àylànàni to‘liq àylànib chiqmàgàn yoki àylànàni bir yoki bir nåchà
màrtà  àylànib  chiqib,  yanà 
AB
  yoyni
bîsib o‘tgàn bo‘làdi. Bu hîldà bîshlàn-
g‘ich tîmîni 
 OA
 và îõirgi tîmîni 
OB
bo‘lgàn burish burchàgigà egà bo‘làmiz.
Bu  burish  burchàgining  gràdus  o‘lchîvi
quyidàgichà àniqlànàdi:
1) 
A
  nuqtà  àylànàni  to‘liq  àylànib
chiqmàgàn  bo‘lsà  (I.10-ràsm),  burish
burchàgining  gràdus  o‘lchîvi 
AB
  yoy-
ning  gràdus  o‘lchîvigà  tång;
Y
X
O
B
360
°
 
×
 
2
O
Y
X
B
a
a
A