Fizik xavfsizlikni nazoratlash: yong’inga qarshi tizimlar.
Yong’inga qarshi
tizimlar o’zida
aktiv
va
passiv yong’inga qarshi himoyani
mujassamlashtirgan bo’lib,
fizik xavfsizlikni ta’minlashda muhim omil hisoblanib, yong’in yuzaga kelganini
avtomatlashgan yoki avtomatlashmagan holda aniqlaydi.
36-rasm. Yong’inga qarshi himoya vositalari
Aktiv yong’inga qarshi himoya
tashkilotda yong’in yuzaga kelgani haqida
ogohlantirib, odatda tijorat, ishlab chiqarish joylarida va savdo uylarida o’rnatiladi.
Ushbu himoya usulining asosiy maqsadi yong’inni binoning boshqa qismlariga
tarqalmasligini oldini olish hisoblanib, yong’inga qarshi chora ko’rishda ma’lum
ishlarni avtomatik yoki noavtomatik tarzda amalga oshirishi talab etiladi.
Aktiv yong’inga qarshi himoya tizimi suv sepish, tutun/yong’indan
ogohlantirish tizimlari, o’t o’chirish va turli sprey sepish tizimlarini o’zi ichiga oladi.
Aktiv yong’inga qarshi tizimlar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
-
yong’inni aniqlash tizimi
yong’in tarqalishidan oldin uni aniqlashga
yordam berib,
tutunni aniqlovchilari, alangani aniqlovchilarni
va
issiqlikni
aniqlovchilarni
o’z ichiga oladi.
-
yong’inni bartaraf etish tizimlari
inson aralashuvisiz yong’inni
dastlabki bosqichlarida uni bartaraf etib, zararni kamaytirishga va qurilmalarni yo’q
105
bo’lishidan himoyalaydi. Yong’inni bartaraf etish tizimlari avtomatik va avtomatik
bo’lmagan turlarga ajratiladi. Ushbu tizimlarga
o’to’chirgich (ognetushiyet), suv
purkash tizim
larini misol keltirsa bo’ladi.
Yong’inga qarshi passiv himoya
tizimlari bino bo’ylab yong’inni tarqalishini
oldini olib, yong’inga qarshi eshiklar, oynalar va devorlar himoya chorasi sifatida
qaralib, boshqa biror tizim tomonidan ishga tushirilishni talab etmaydi.
Passiv yong’inga qarshi himoya usuli amaliyotda quyidagi usullar asosida
oshiriladi:
-
yonuvchan materiallardan minimal foydalanish;
-
binoga yong’inni tarqalishini oldini olish uchun qo’shimcha qavat yoki
xonalarni qurish;
-
binodan foydalanuvchilarni yong’in sodir bo’lganda qilinishi zarur
bo’lgan ishlar bilan tanishtirish;
-
yong’inga aloqador tizimlarni to’g’ri madadlash;
-
yetarli sondagi qo’shimcha chiqish yo’llarining mavjudligi.
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: fizik to’siqlar.
Fizik xavfsizlikni ta’minlash
odatda turli fizik to’siqlardan foydalanib, fizik chegarani umumiy hududdan
taqiqlangan hududga ajratish yo’li bilan tashkilotda ruxsatsiz foydalanishni oldini
oladi. Ushbu to’siqlarni joylashuv o’rniga ko’ra:
tashqi, o’rta
va
ichki
to’siqlarga
ajratish mumkin. Tashqi to’siqlar odatda
g’ov, devor
va boshqalarni o’z ichiga oladi.
O’rta to’siqlardan odatda olamon va insonlarni ruxsatsiz kirishlarini taqiqlash uchun
foydalaniladi. Ichki to’siqlarni esa eshiklar, derazalar, panjaralar, oynalar, pardalar
va boshqalar tashkil etadi.
Bino ichida foydalaniluvchi fizik to’siqlarning quyidagi turlari mavjud:
-
devorlar/ elektr devorlar/ metal to’siqlar
odatda taqiqlangan
hududlarni, nazoratlanadigan hududlarni va ruxsatsiz kirishdan himoyani
belgilashda foydalaniladi. Fizik to’siqlarni amalga oshirishdan asosiy maqsad:
o
hujumchini bloklash va ushlab qolish;
o
tashkilot chegarasini belgilash;
o
xavfsiz hududni tashqi hujumlardan himoyalash;
106
o
transportlarni kirishidan himoyalash;
o
qo’paruvchilik hujumlaridan himoyalash.
-
Do'stlaringiz bilan baham: |