38-rasm. Mexanik qulflar
Raqamli qulflar:
raqamli qulfli eshiklarni ochish uchun biror narsani (kalitni)
olib yurish talab etilmaydi, barmoq izi, smart karta yoki PIN koddan oson
foydalaniladi.
Elektr/ elektromagnetik qulflar:
elektr yoki elektron qulflash tizimi elektr
quvvatni kamaytirishga asoslangan bo’lib, natijada eshik ochiladi. Ulari odatda
magnit yoki va elektromotor faollashtiradi va deaktivlashtiradi. Ushbu qulflar
ochilishi uchun kalit talab etilmaydi.
Kombinasion qulflar
raqam va simvollar kombinasiyasidan iborat bo’lgan
maxfiy kodni kiritishni talab etadi.
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: Yashirin qurol/ kontrabanda qurilmalarini
aniqlash moslamasi.
Tashkilotlarda odatda shaxslar tomonidan olib kiriladigan
jixozlar yoki vositalar maxsus skanelarlar yordamida turli qurollar yoki kontrabanda
vositalarini, bombalar, yoki o’q otar qurilmalari aniqlanadi. Mazkur skanerlarga
misol qilib, metalni aniqlovchilar, X-ray aniqlash tizimlari va harakat bo’ylab
metalni aniqlash tizimlarini keltirish mumkin (39-rasm).
109
39-rasm. X-Ray metal detektorlar [2]
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: qopqon
chegarani buzib o’tuvchini tutuvchi
fizik xavfsizlikni nazoratlash vositasi hisoblanib, odatda xavfli hududni xavfsiz
hududdan ajratadi. Qopqon ikki eshikli mexanik qulflashga asoslangan kichik hudud
bo’lib, ikkinchi eshik ochilishidan oldin birinchi eshik yopiladi. Shaxsni
autentifikasiyalash smart karta, PIN kod yoki biometrik usullar asosida amalga
oshirilishi mumkin (40-rasm).
40-rasm. Qopqon
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: xavfsizlik yorliqlari va ogohlantiruvchi
signallar.
Xavfsizlik yorliqlari xavfsizlik darajasi turlicha bo’lgan axborotdan
foydalanishga ruxsatlarni cheklash uchun juda qulay hisoblanadi. Buning uchun
110
tashkilotdagi ma’lumotlar dastlab xavfsizlik yorliqlari bilan ta’minlanadi. Odatda
quyidagi turdagi xavfsizlik yorliqlari mavjud:
-
ochiq ma’lumotlar (unclassified);
-
chegaralangan ma’lumotlar (restricted);
-
konfidensial ma’lumotlar (confidential);
-
maxfiy ma’lumotlar (secret);
-
o’ta maxfiy ma’lumotlar (top secret).
Axborotdan foydalanishdan oldin uning yorlig’iga qarab, ruxsat bor yoki
yo’qligi aniqlanadi, agar ruxsat bo’lsa undan foydalanishga ruxsat beriladi.
Ogohlantiruvchi signallar odatda tashkilotda ko’p sonli xodimlarni ruxsatsiz
harakatlarni cheklash uchun foydalaniladi. Odatda ogohlantiruvchi signallar sifatida
“TAQIQLANGAN HUDUD” (RESTRICTED AREA), “OGOHLANTIRISh”
(WARNING), “XAVFLI” (DANGER) iboralardan foydalaniladi (41-rasm).
41-rasm. Ogohlantiruvchi belgilar
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: video kuzatuv vositalari
tashkilotning
aktivlarini bosqinchilardan va o’g’rilardan himoyalab, fizik xavfsizligini
ta’minlashda muhim komponent hisoblanadi. Video kuzatuv moslamalari odatda
tashkilotning kirish eshiklarida, zallarda va ishchi hududlarida o’rnatilib, tashkilotda
kirish va chiqish harakatlarni kuzatishga yordam beradi. Hozirgi kundagi video
kuzatuv vositalari nafaqat harakatlarni qayd etishga balki, noma’qul harakatlarni
aniqlash imkonini beradi. Masalan, taqiqlangan jixoz olib kirayotgan yoki olib
chiqayotgan holatni aniqlaydi yoki janjal bo’layotgan holatni aniqlab, ogohlantirish
signalini yuboradi. Video kuzatuv vositalari sifatida hozirgi kunda, quyidagi
kameralardan amalda foydalanib kelinmoqda (42-rasm).
111
a) Dome CCTV
b) Bullet CCTV
C) C-mount
CCTV
d) Day/ night
CCTV
Do'stlaringiz bilan baham: |