|
4.4. Armaturasi zo‘riqtirilmagan qovurg‘ali oraliq qurilmalar
Gidrogeologik, iqtisodiy yoki arxitektura sharoitlari bo„yicha
tayanchlar orasidagi masofa 9m dan 16m gacha bo„lishi zaruriyati
tug„ilganda, odatda, zo„riqtirilmagan sterjenli ishchi armaturali, ikki blokli
qovurg„ali oraliq qurilmalar qo„llaniladi (rasm 4.5). To„g„ri uchastkada
joylashgan, bir temir yo„l iziga mo„ljallangan oraliq qurilma 418sm ga teng
standart kenglikka ega bo„lib, ikki T-simon bloklardan iborat bo„ladi.
To„sinning balandligi oraliq uzunligiga bog„liq bo„lib, (1/10†1/12)
l
ga
teng qabul qilinadi. Qovurg„a va plitaning birlashgan joyidagi mahalliy
kuchlanishlarni kamaytirish maqsadida, bu joy R = 30sm ga teng radiusli
qilib birlashtiriladi.
Rasm 4.5. Temir yo„l ko„prigining oddiy temirbetondan tayyorlangan tipovoy oraliq
qurilmasi
Temirbeton oraliq qurilmalar ishchi bo„ylama, ko„ndalang va
tarqatuvchi armaturalar bilan armaturalanadi. Oddiy temirbetondan
tayyorlangan oraliq qurilmalarni armaturalash uchun, turli sinfli va
50
diametrli armatura po„lati qo„llaniladi. Bo„ylama ishchi armatura diametri,
odatda, d = 16†36mm, plitaning ishchi armaturasi va xomutlarning
diametri d = 8†22mm, tarqatuvchi armaturaning diametri d = 8†22mm
qabul qilinadi. Bo„ylama sterjenli ishchi armatura cho„zilgan zonaga
joylashtiriladi.
Eguvchi moment epyurasiga binoan, tashqi momentlarning qiymati
kamayib borgani sari “ortiqcha” sterjenlar tepaga qarab bukiladi va
siqilgan zonada ankerlanadi (rasm 4.6,
a,b,v
). Bo„ylama armaturaning
bukilmalari
qovurg„ada
hosil
bo„ladigan
bosh
cho„zuvchi
kuchlanishlarning bir qismini o„ziga qabul qiladi va betondagi qiya
darzlarning ochilishini kamaytiradi. Mustahkamlikka hisob-kitob bo„yicha
zarur bo„lgan bo„ylama armaturaning yuzasi, odatda, davriy profilli
sterjenlardan iborat bo„ladi. Odatda, ishchi armaturaning 1/3 dan kam
bo„lmagan qismi to„sin oxirigacha olib boriladi.
Rasm 4.6. Oddiy temirbetondan tayyorlangan oraliq qurilimasining armaturalanishi
51
Oraliq qurilmalarda bukilmalar bor bo„lganda, qovurg„aning qalinligi
doimiy qilib olinadi. Uzunligi 16,5m gacha bo„lgan oddiy temirbetonli
oraliq qurilmalarda qovurg„aning qalinligi 50sm ga teng qabul qilinadi. Bu
QMQ da belgilangan barcha konstruktiv talablarga javob berilishini,
konstruksiyada beton qorishmasining sifatli joylashishini va zichlanishini
ta‟minlaydi.
Xomutlar (ko„ndalang armatura) qiya kesimlarning ko„taruvchanlik
qobiliyatini oshirishga mo„ljallangan. Bundan tashqari, xomutlar yuqori va
ostki armaturalarni bikr karkasga birlashtiradi.
Ikki blokli oraliq qurilmalar plitasining ishchi armaturasi (sterjenlar
to„sinning yuqorisiga, uning bo„ylama o„qiga perpendikulyar holatda
qo„yiladi) cho„zuvchi kuchlanishlarni qabul qiladi.
Plitaning ostki (siqilgan) zonasida bo„ylama va ko„ndalang armatura
(konstruktiv) hisob-kitobsiz qo„yiladi. Plitaning qovurg„a bilan birlashgan
joyi ham setka bilan armaturalanadi. Armatura setkalarining uzunligi
250†350sm chegarasida qabul qilinadi. Qovurg„a setkasining balandligi
(xomutlar uzunligi) to„sin uzunligi minus himoya qatlamining ikki
qalinligiga teng. Armatura setkalarining uzunligi shunday qabul qilinadiki,
ular joylashtirilgandan so„ng bo„ylama sterjenlar 30d ga teng uzunlikda
bir-birining ustiga tushsin. Armatura chizmalarida quyidagi belgilar qabul
qilingan: plitaning ustki setkasi – СПВ; plitaning ostki setkasi – СПН;
qovurg„a setkasi – СР; vut setkasi – СВ; bort setkasi – СБ va hokazo.
Oraliq qurilmalarning qovurg„ali bloklari tayanchlarga qo„yilgandan
so„ng ular tayanch diafragmalari tutashmalari yordamida o„zaro
birlashtiriladi.
Gidroizolyasiya yotqizishdan avval plitaning ustki yuzasiga suv
oqimini suv qochirish quvurlariga yo„naltiruvchi ko„ndalang va bo„ylama
52
nishabliklar beriladi. Suv qochirish quvurlarining diametri va soni quvur
ko„ndalang kesimi yuzasining 5sm
2
ga oraliq qurilma plitasining 1m
2
yuzasi to„g„ri kelishi hisobidan olinadi.
Tipovoy loyihalarda suv qochirish quvurlarining diametri 150mm ga
teng qabul qilingan. Suv qochirish quvurlari, odatda, plitaning tashqi
konsoli tarafiga, taxminan har 2,5†3,0m da joylashtiriladi (rasm 4.5 ga
qarang). Hozirgi paytda suv qochirishning yangi – suv qochirish
quvurlarisiz turi ishlab chiqilgan. Bu holda blok plitasining ustki yuzasiga
yo„l o„qi tarafiga yo„nalgan ko„ndalang nishablik beriladi (rasm 4.7).
Bloklar orasidan suv oqishi uchun kengligi 6sm bo„lgan bo„ylama tirqish
qoldiriladi. Ballast shebeni tushib ketmasligi uchun, bu tirqish qalinligi
taxminan 10sm bo„lgan plitkalar bilan yopiladi.
Rasm 4.7. Uzunligi 16,5m, suv
qochirishi bir qiyalikli bo„lgan oraliq
qurilma blokining ko„ndalang kesimi
(to„sinning izolyasiyasiz massasi
46,3 t)
Temir yo„llarning mexanizatsiya yordamida sheben tozalanadigan
uchastkalarida ballast prizmasini kengaytirish talab qilinadi. Bu hollarda
oraliq qurilmalar bloklari o„zlarining kattalashtirilgan o„lchamlariga ega
bo„ladi (rasm 4.8).
53
Rasm 4.8. Uzunligi 16,5m,
sheben tozalash mashinasini
o„tkazishga mo„ljallangan,
suv qochirishi bir qiyalikli
oraliq qurilma blokining
ko„ndalang kesimi (to„sinning
massasi 51,3 t)
Do'stlaringiz bilan baham: |
