O‘ zbekiston respublikasi oliy va o‘ rta max sus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Alisher SATTOROV
 Auditorlik faoliyati va audit rivojlanishining nazariy 
asoslari
 

---

55 
 
tashkil  etish  va  amalga  oshirish  yuzasidan  konsalting  xizmatlari 
k
o‘
rsatadigan banklarda audit 
o‘
tkazish huquqiga ega emaslar. 
Barcha  auditorlik  tashkilotlari  va  auditorlar 
o‘
zlari  bank  auditini 
o‘tkazish  uchun  zarur  deb  hisoblagan  har  qanday  ma’lumot  va 
materiallarni  olish,  k
o‘
rib  chiqish  va  nusxa  k
o‘
chirish,  shuningdek, 
auditorlik  tekshiruvi 
o‘
tkazilishini  muhokama  qilish  uchun  bank 
rahbariyati bilan hech qanday t
o‘
sqinliksiz muloqotda b
o‘
lish borasida 
istisnosiz huquqqa egalar. 
Banklarda  audit 
o‘
tkazuvchi  auditorlik  tashkilotlari  va  auditorlar 
Markaziy  bankning  audit  t
o‘g‘
risidagi  nizomiga  muvofiq  quyidagi 
talablarga amal qilishlari shart: 
- auditorlik tekshiruvini 
o‘
tkazishda qonunchilik hamda Markaziy 
bank  me’yoriy  hujjatlari  talablariga,  jumladan  audit  jarayoni  hamda 
metodologiyasiga rioya etish; 
- quyidagilar haqida buyurtmachi va Markaziy bankka darhol xabar 
berish: 
a)  mazkur  bank  auditorlik  tekshiruvini 
o‘
tkazishda 
o‘
zi  qatnasha 
olmasligining sabablari t
o‘g‘
risida; 
b)  audit  jarayonida  yuzaga  kelgan  vaziyat  munosabati  bilan 
tekshiruvda  qatnashishga  q
o‘
shimcha  auditorlarni  jalb  etish  zarurligi 
t
o‘g‘
risida; 
-  auditorlik  tekshiruvlarini  professional  audit  andozalariga 
muvofiq ravishda yuqori malaka bilan 
o‘
tkazish; 
-  tekshiruv  davomida 
o‘
zlari  oladigan  va  tuzadigan  hujjatlar  but 
saqlanishini ta’minlash;
 
-  zarurat  tu
g‘
ilganda  barcha  ishchi  hujjatlarini,  hamda  ularning 
nusxalarini Markaziy bankka taqdim etish. 
Auditorlar obyektivligi va mustaqilligi 
Auditor 
o‘
z  ishini  bajarishi  cho
g‘
ida  halol  va  samimiy  b
o‘
lishi 
zarur. U xolis b
o‘
lishi hamda shaxsiy xayrixohlik va boshqa ehtiroslar 
obyektiv  fikr  yuritishda  halal  berishiga  y
o‘
l  q
o‘
ymasligi  shart.  U 
tekshiruv natijasidan mutlaqo manfaatdor b
o‘
lmasligi zarur. 
 
 

---

56 
 
Maxfiylik.  Auditor  ish  davomida 
o‘ziga ma’lum bo‘
lgan  maxfiy 
axborot  sir  saqlanishini  ta’minlashi  va  alohida  ruxsatsiz  uchinchi 
shaxslarga oshkor etmasligi shart. 
Auditorga maxfiy axborotni sir saqlay olmagani uchun shartnoma 
shartlariga asosan mas
’
uliyat yuklatiladi. 
Shu 
o‘
rinda aytish joizki, tijorat banklarida ichki audit qay darajada 
tashkil  etilganligi  tashqi  audit  tekshiruvlariga  ta’sir  qiladi.  Faoliyati 
jarayonida  ichki  audit  tekshiruvi  davomida  bankni  tashqi  auditga 
tayyorlab boradi.