O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

Donni birinchi oqlash natijasida hosil bo‘lgan mahsulotlar 
Mahsulotlarning nomi 
Qayta ishlanganda olingan «vixod» % 
Valsedeka uskunasida 
Oqlash dastgohida 
tariq 
grechixa 
suli 
sholi 
Butun mag‘iz 
67,70 
36,64 
63,15 
67,4 
Don 
15,24 
48,50 
12,80 
10,9 
Maydalangan mag‘iz 
1,05 
3,30 
2,40 
4,2 
Kepak 
0,60 
0,40 
0,85 
1,2 
Qovuz 
15,32 
11,16 
20,80 
16,3 
Jami: 
100,00 
100,00 
100,00 
100,00 
 
40-jadval 
Maydalangan mag‘iz va kepaklarni elash uchun zarur bo‘lgan 
elak o‘lchamlari 
Donning nomi 
Elak nomerlari (mm) 
Maydalangan mag‘iz 
kepak 
proxod 
sxod 
proxod 
Tariq 
0 1,4 
№056 
№056 
Grechixa 
1,6 x 20 
№08 
№08 
Suli 
0 2,0 * 
№063 
№063 
Maydalangan guruch 
0 2,7 
0 1,5 
0 1,5 
Arpa 
- 
- 
№056 
Bug‘doy 
- 
- 
№063 
Maydalangan no‘xat 
0 2,5 
0 1,0 
0 1,0 
   *  maydalanmagan  yorma  tarkibidagi  maydalangan  mag‘iz  uchun  elak 
nomeri. 

---

265 
Oqlangan  mahsulot  tarkibidagi  mag‘iz  yorma  ajratuvchi  uskuna 
yordamida ajratiladi. 
Oqlash  jarayonida  hosil  bo‘lgan  ikkinchi  darajali  mahsulotlarni: 
elash uchun zarur bo‘lgan elakning o‘lchamlari  jadvalda berilgan. 
Oqlangan mahsulotlarni saralash. Kepak va maydalangan mag‘iz 
elash  uskunalarida,  aerodinamik  xususiyatga  ega  bo‘lgan  qovuz  esa 
aspirator  yordamida  ajratiladi.  Aralashmadagi  oqlanmagan  donlar 
ajratilgandan so‘ng takroriy oqlashga yuboriladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
115-rasm. Oqlangan mahsulotni saralash: 
1-oqlovchi uskuna; 2-elovchi uskuna; 3-aspirator;4-yorma ajratuvchi uskuna. 
 
Agar  aralashma  tarkibidagi  mahsulotlarni  ajratish  mumkin  bo‘l-
masa,  takroriy  oqlash  uchun  oqlangan  aralashmaning  hammasi  yubo-
riladi. Shuning uchun ikkita oqlash chizmasi qabul qilingan. 
Birinchi chizmada oqlash jarayonida oraliq aralashmadagi oqlan-
gan va oqlanmagan mag‘iz ajratilmay takroriy oqlashga yuboriladi. 
Rasmda  berilgan  chizmaning  kamchiligi  shundaki,  oqlangan  va 
oqlanmagan  donlardan  iborat  aralashma  texnologik  uskunalar  uchun 
yuklama bo‘lib, takroriy oqlashda oqlangan donlar maydalanib, butun 
yormaning  «chiqishi»  kamayib  ketadi.  Bu  chizmaga  asosan  murtagi 
mo‘rt  bo‘lgan  donlar  (sholi,  grechixa)ni  oqlab  bo‘lmaydi.  Ikkinchi 
chizmaga asosan oqlangan aralashma tarkibidagi oqlangan va oqlanma-
gan donlar ajratilib, oqlanmaganlari takroriy oqlashga yuboriladi.  

---

266 
Oqlash jarayoni. Oqlash jarayoni ikki variantda tuzilishi mumkin: 
– texnologik chizmaga ko‘ra oralatib mag‘iz ajratish bilan; 
– konveyer usuli bilan.