Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

1-асосий савол бўйича дарснинг мақсади: Мактабда тарбиявий ишларни йўлга 
қўйиш тушунтирилади. Тарбиявий ишларни тўғри режалаштириш ва ўтказиш тартибини 
ўрганиш орқали талабаларда раҳбарлик ва тарбиячилликка қизиқиш уйғотади. 
 
Идентив ўқув мақсадлари: 
1. 
Мактабда тарбиявий ишларни йўлга қўйишни тушунтиради 
2. 
Мактабда тарбиявий ишларни режалаштириш ва ўтказиш тартибини асослайди. 
 
Мавзуга оид муаммолар: 
1. 
Тарбиявий ишларни йўлга қўйиш учун умумтаълим мактабларига мўлжалланган 
намунавий иш режалари мавжуд. Бу режадан келиб чиққан ҳолда синф раҳбарлари йиллик 
тарбиявий иш режаларини ишлаб чиқадилар. Синф раҳбари иш режасини тузишда 
нималарга еътибор қаратиши лозим? Синф раҳбарининг иш режасида дарсдан ташқари 
тарбиявий ишларни белгилашда нималар муҳим саналади? Фикрингизни далилланг. 
2. 
Педагогларнинг иш тажрибасидан келиб чиққан ҳолда мактабда тарбиявий 
ишларни йўлга қўйишнинг бир неча усуллари аниқланган. Уларни ўз хусусиятига қараб 
кетма-кетликда жойлаштиринг. Қайси усул тарбиявий таъсир кўрсатишда таъсирлироқ 
ҳисобланади? Жавобингизни изоҳланг.
3. 
Ўқитувчи ва синф раҳбарлари миллий тарбиянинг умумий мақсади ҳар томонлама 
камол топган шахсни тарбиялашни рўёбга чиқариш билан боғлиқ барча вазифаларни 
амалга оширадилар. Бундай вазифаларга нималарни киритасиз? Улардан қай бири устувор 
ҳисобланади?
1-асосий савол баёни: 
Мактабда таълим-тарбия ишларини талабга мувофиқ уюштирилиши кўп жиҳатдан 
мактабнинг тўғри бошқарилишига ўқувчилар жамоасининг, мактаб директори 
раҳбарлигида уюшқоқлик билан ишлашига боғлиқдир. 
Мактабда таълим тарбия ишларини ягона режа асосида ташкил қилиш ва олиб 
бориш, тўғри бошқарув услубининг ажралмас қисмидир. 
Мактабда тарбиявий ишларни йўлга қўйиш учун умумтаълим мактаблари учун 
шартли равишда қабул қилинган иш режалари мавжуд. 
1. Мактабнинг маълум истиқболи даврига мўлжаллаб тузилган иш режаси. 
2. Мактабнинг бир ўқув йилига мўлжаллаб тузилган иш режаси. 
3. Жорий иш режаси. 
Мактабнинг тарбиявий ишларига режа асосида раҳбарлик қилиш мактабда тарбиявий 
ишларни қўйишда тарбиявий ишлар бўйича мактаб директорининг ўринбосари раҳбарлик 
қилади. Мактабнинг иш режаларидан келиб чиққан ҳолда синф раҳбари ҳам раҳбарлик 
қиладиган синфи учун иш режа тузади. 
1) Ўқувчиларни ўрганиш. Синфга раҳбарлик қилиш одатда синфни ва алоҳида ҳар 
қайси ўқувчини ўрганишдан бошланади.
2) Синф ўқувчилар жамоасини ташкил етиш ва тарбиялаш. Синф ўқувчилар 
жамоасини уюштириш ва тарбиялаш синф раҳбари ишининг асосий қисмларидан 
биридир. 
3) Ўқувчилар билими сифатини ошириш ҳамда уларнинг тартиб-интизомини 
мустаҳкамлаш. Билимларнинг юксак даражада бўлиши ва онгли интизом синфда 
таълим-тарбия ишларини тўғри йўлга қўйишнинг енг муҳим кўрсаткичларидандир.
4) Дарсдан ташқари тарбиявий ишларни ташкил етиш ва уларни ўтказиш. 
5) Ўқувчиларнинг ота-оналари билан иш олиб бориши.
Синф раҳбарининг тарбиявий иш режаси қуйидаги тартибда тузилади: 

---

- 38 - 
1. Синф жамоасининг шаклланганлик даражаси ва у билан олиб бориладиган 
тарбиявий ишнинг мазмуни.
2. Ўқувчиларнинг ўзлаштиришини яхшилаш тадбирлари. 
3. Ўқувчиларни маънавий тарбиялаш. 
4. Синф фаоллари билан ишлаш. 
5. Оммавий маъданий ишлар. 
6. Синфда жисмоний тарбия ва спорт ишлари. 
7. Ота-оналар, ишлаб чиқариш вакиллари ҳамда жамоатчилик билан ишлаш.
Мактаб тарбиясида тарбиявий ишларни ташкил етишнинг усуллари таркиб топиб, 
муваффақиятли қўлланилиб келмоқда. Ўқувчилар билан ялписига ҳамда якка ва 
гуруҳларга бўлиб иш олиб борилади. 
Педагогларнинг тарбиявий иш тажрибасига асосан тарбия беришни йўлга қўйиш 
усулларининг қуйидагича шакллари мавжуд: 
А) Ялпи ёки ҳамма ўқувчилар билан иш олиб бориш ёки тўгарак ишлари. 
Б) Индивидуал иш олиб бориш. 
В) Гуруҳларга бўлиб иш олиб бориш. 
Бу иш шаклларининг ҳаммасида қуйидагича усуллар мавжуд: 
А) Оғзаки иш усуллари 
Б) Амалий иш олиб бориш усуллари 
В) Кўргазмали иш олиб бориш усуллари.