Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Tajovuz  obyektiga nisbatan xato

  –  bu shaxsning jinoyat obyekti 

ijtimoiy va yuridik mohiyati haqida  noto‘g‘ri tasavvurga ega bo‘lishidir. 

Uning mohiyati: jinoyat subyekti bir vaqtda ma’lum bir obyektga tajovuz 

qilyapman deb hisoblaydi, aslida esa, u boshqa ko‘zda tutilmagan 

obyektga nisbatan tajovuzni amalga oshirayotgan bo‘ladi. Mazkur xato 

guruhiga 

jinoyat predmetiga va jabrlanuvchiga nisbatan yo‘l 

qo‘yiladigan xatolarni

  ham kiritish mumkin, o‘z navbatida, ular bir xil 

turga kirmaydi. Bu ko‘rinishda xatolarni bir guruhga birlashtirish zarurati 

shundaki, bu turkum xatolarning barchasi, asosan, obyekt  belgilariga 

nisbatan yo‘l qo‘yiladi. Bunday xatolarning barchasi aybdor o‘ylagan va 

1 

Қаранг:  Ўзбекистон  Республикаси  Олий  суди  Пленумининг  1996  йил  20  декабрдаги  «Ижтимоий 

хавфли тажовузлардан зарурий мудофаа ҳуқуқини таъминловчи қонунларнинг судлар томонидан қўлланилиши 

ҳақида»ги 39-сонли қарори, 10-банд, 2-хатбоши // Тўплам, 1-жилд. – 79-б.

 

2

 

Ўша жойда. 3-банд, 10-хатбошиси. 

224 

 

                                                           

---

hisoblagan  obyektga (o‘z navbatida,  xato qilingan «yaroqsiz» predmet va 

jabrlanuvchi ham kiritiladi) nisbatan suiqasd sifatida baholanadi. Bunday 

kvalifikatsiya bir tomondan, jinoyat sodir etgan, uning ongi va oldindan 

ko‘ra olishi bilan qamrab olmagan obyektiv holatlarda shaxsni ayblashni 

inkor etishi bilan, boshqa tomondan esa, zarar aslida boshqa bir obyektga 

yetkazilgani uchun, aybdorning ongida individuallashgan obyektga 

nisbatan tugallangan tajovuzning mavjud emasligi bilan bog‘langan. 

Masalan, dorixonadan shaxs tarkibida narkotik modda saqlovchi dorini 

o‘g‘irlashga harakat qiladi, lekin u boshqa bir dorini o‘g‘irlaydi. Bunday 

xato jinoyatni kvalifikatsiya qilishda qasdning yo‘naltirilganligidan kelib 

chiqadi. Bu holatda shunga e’tibor berish kerakki, faktik holatdan olib 

qaraganda, aybdorning qasdi qaratilgan obyekt  zarar ko‘rmaydi, shuning 

uchun qilmish tugallanmagan jinoyat sifatida ko‘rilib, jinoyatga suiqasd 

sifatida qaraladi (yuqoridagi misol JK 25-moddasi va 271-moddasi 1-

qismi). 

O‘z navbatida,  obyektga nisbatan bo‘lgan xatodan predmet va jabr-

lanuvchi shaxsiga nisbatan bo‘lgan xatolarni ham  farqlash lozim. Bunday 

xato (bir uydagi mol-mulk o‘rniga ikkinchi uydagi mol-mulkni o‘g‘irlash, 

bir odamning o‘rniga boshqasini o‘ldirish) ayb shakliga ham, jinoyatni 

kvalifikatsiya qilishga ham, jinoiy javobgarlik belgilashga ham ta’sir 

etmaydi.