Асосий касалликнинг баёии

7. Терининг тошма кўринишидаги жавоб реакцияси (изоморф реакция).
Баъзи 
тери касалликларида ташқи таъсиротлар остида клиник соғлом терида тошмалар 
кузатилиши мумкин. Бу ҳол патологик терини айнан шу касалликка хос жавоб 
реакцияси ҳисобланади. Мазкур ҳолат изоморф реакция деб аталади. 
Бемор организмнинг таниш таъсиротларга жавоб реакцияси тери таъсирлангандан 
сўнг ўша лаҳзадаѐқ намоѐн бўлиши ѐки бир неча соатдан кейин кўриниши мумкин, 
ѐхуд тошмалар бир неча кундан кейин пайдо бўлйши мумкин. Тошмалар пайдо 
бўлиш тезлиги бемор организмининг сенсибилизация даражасига, жумладаш тери 
сезувчанлигининг қай даражада ошганлигига боғлиқ. 
Болаларда кузатиладиган гуш ва нейродермитда ишқаланиш, тирналиш, қуѐш 
нурлари таъсирида терининг мана шу омиллар таъсир этган соҳаларида янги 
тошмалар пайдо бўлишига олиб келиши мумкин. Шунингдек, эски тошмалар 
атрофида янги гардиш пайдо бўлишига сабаб бўлиши мумкин. Бундай тошмалар 
кўпинча ўша захотиѐқ ҳосил бўлади. Эшакем касаллигида кузатиладиган эшакем 
дермографизми ҳам бунга мисол бўла олади. Бунда терининг соғлом сатҳида 
юритилган таѐқча ўрнида ўша заҳотиѐқ қаварчиқли йўл пайдо бўлади. Аксинча, 
псориаз, қизил ясси темиратки касалликларида ташқи таъсиротлар бир неча соат ѐки 
кундан сўнг янги тошмалар (тугунчалар) пайдо бўлишига сабаб бўлади. 
Изоморф реакция сунъий йўл билан ҳосил қилиниши мумкин. Масалан, қўъбуснинг 
ривожланиш босқичини ўтроқ (стационар) босқичдан фарқлаш мақсадида бемор 
терисининг соғлом сатҳига ўткир буюм (масалан, игна) санчилади. Мазкур соҳада 
янги тугунчалар пайдо бўлиши касалликнинг ривожланиш (прогрессия) босқичи 
кечаѐтганлигини кўрсатади. 
8. Мугуз қаватни ойдинлаштириш усули. Эпидермис бағрида шаклланадиган баъзи 
патологик ўзгаришлар тери юзасидан кўринмаслиги ѐки хира кўриниши мумкин. 

---

Масалан, тери пўстининг донадор қаватининг нотекис патологик ўсиши (гранулѐз) 
натижасида шаклланадиган ўзига хос (тўрсимон ѐки ўргимчак уяси шаклидаги) 
манзара барча беморларда ҳам яққол кўринавермайди. Фақат қизил ясси темиратки 
касаллигига хос бўлган бу клиник белги фанда Уикхем «тўри» деб ном олган. Ма на 
шу симптомни аниқлаш мақсадида зарарланган тери сатҳига ѐғ суртили б (вазелин 
мойи, 
пахта 
ва 
кунгабоқар 
мойлари), 
касалликнинг 
клиник 
манзараси 
ойдинлаштирилади. Уикхем симптомини кўпроқ оғиз бўшлиғидан (мугуз қаватининг 
йўқлигидан) излаш сабаби ҳам ана шундан. Мой суртиш кўрув майдонининг мугуз 
қават сатҳидаги қипиқлардан ва тез орада кўчиб тушадиган мугуз ҳужайраларидан 
тозаланишига олиб келади. Шу тариқа мугуз қават юпқалашади ва шишасимон қават 
остидаги ўзгаришларни кузатиш осонлашади.