Сигирларнинг сут махсулдорлигига озиқлантиришни таъсири

36-jadal 

Tashqi ta’surotlarga chidamliligi bo’yicha turli tipdagi sigirlarning sut 

mahsuldorligi 

Tashqi 

ta’surotlarga 

chidamlilik 

tiplari 

Yaxshilanuvchi simmentallar 

Sof simmental zotli 

 I 

laktasiyadag

i sog’imi,kg 

Sut 

tarkibida 

yog’,% 

Sut yog’i 

chiqimi,k

g 

I  

laktasiyadag

i sog’imi,kg 

Sut 

tarkibida 

yog’,% 

Sut yog’i 

chiqimi,k

g 

I 

4285,00 

+224,06 

3,61+ 

0,33 

154,56+ 

7,41 

4024,75+ 

224,31 

3,77+ 

0,40 

151,75 

+9,01 

II 

3886,27+ 

185,62 

3,71+ 

0,37 

144,20+ 

7,00 

3843,71+ 

319,00 

3,72+ 

0,35 

143,00+ 

11,30 

III 

2899,50 

+152,03 

3,69+ 

0,32 

107,00+ 

4,88 

3143,43+ 

211,97 

3,74 

+0,37 

117,71 

+7,97 

IY 

2140,00 

3,71 

79,30 

2270,00 

3,67 

83,30 

 

Jadval  ma’lumotlaridan  ko’rinib  turibdiki,  turli  tipdagi  sigirlarning  sut 

mahsuldorligi  turlicha  bo’lgan.    Tashqi  ta’surotlarga  chidamliligi  bo’yicha  birinchi 

tipdagi  sigirlar  sut  miqdori  bo,yicha  boshqa  tipdagilardan  ustunlik  qilgan. 

Yaxshilanuvchi simmentallarning 1 tipi, sof zotli simmentallar ga nisbatan 261 kg ko’p 

---

55 

 

sut bergan. Sutini tarkibida yog’ miqdori 0,16 % kam bo’lsada, yog’ chiqimi bo’yicha 

2,81  kg  ustun  bo’lgan.  Demak,  golshtinlashgan  simmentallar  sof  simmental  zotiga 

nisbatan tashqi ta’surotlarga chidlamli bo’ladi. 

 

    4.3.  Sigirlarning sut mahsuldorligiga boshqa omillarning ta’siri. 

 

Sigirlarning  sut mahsuldorligiga  ta’sir etuvchi omillar juda xilma-xildir.  Shunday 

omilllardan dastlabkisi bu sigirlarning yelini hisoblanadi. 

 

Yelin. 

To’rtta bo’lmadan iborat. Yelin sig’imi bo’yicha 30 kg sutni sig’dirishi va  

undan ortiq bo’lishi mumkin. Qon tomirlari, limfa turlari va nevrga boy hisoblanadi.  

  Yelinni tarkibini, bez, yog’ va biriktiruvchi to’qmalar tashkil etadi 

Bez  to’qimasi,  tana  va  sutdan  chiqan  sigirlar  yelinida  yog’  to’qmasi  bilan  o’rin 

almashadi  (ma’lum  maqsadda).  Biriktiruvchi  to’qima  yelinda  tayanch  vazifasini 

bajaradi.  

Laktasiyadan turli davrlarda bu to’qimalarning nisbatiturlicha harakterda o’zgaradi.  

  Sigirni  turli  vazinga  nisbatan  qancha  ko’p  sut  sog’ilsa,  u  shuncha  mahsuldor 

sanaladi (sutdorlik koeffisenti). Mahsuldor sigirlar1 kg tirik vazinga  9-10 kg sut beradi. 

Qo’shmahsuldor  sigirlarda  bu  ko’rsatgich7-8  kg  tashkil  qiladi.  Agar  sutdorlik 

koeffesenti  1000  kg  va  yuqori  bo’lsa  sut  tipidagi  700-800  kg  bo’lsa  sut  –  go’sht  va 

go’sht – sut tipidagi sigirlar deb baholanadi. 

  Laktasiyaning  birinchi  yuz  kunligida,  jami  sut  miqdorini  40-45  %.  Ikkinchisida 

30-35  %  uchunchisida  20-25  %  sog’ib  olinadi.  Sigirlarning  sut  sog’imi  va  yelimini 

hajmi  o’rtasida  ijobiy  normativ  bog’lanish  mavjud.  Tirik  vazinga  nisbatan,  yelin 

og’irligi 0,5 % ni tashkil etsa, bu sigirlar 2000 kg, 1 % ni bo’lgandan 2-3 ming kg, 5 % 

ni tashkil qilganda, bunday sigirlar 15-20 ming kg sut berishi aniqlangan.  

  Sigirlarning  sut  mahsuldorligiga  ta’sir  etuvchi  omillarni  qo’yidagicha  guruhlash 

mumkin. 

1.

 

Irsiyat  

2.

 

Zoti  

3.

 

Fizologik holati 

---

56 

 

4.

 

Saqlash sharoiti va ulardan foydalanish