Умуртқалилар зоологияси фанининг предмети, ўрганаѐтган объекти ва вазифалари

9. Турнасимонлар туркуми – Gruiformes 
Ўлчами (массаси 30 г дан 16 кг гача), ташқи қиѐфаси ва экологик хусусиятлари ҳар хил 
бўлган 190 га яқин турни ўз ичига олади. Оѐғи, бўйни, тумшуғи узун, думи калта 
бўлган югуриб юрувчи қушлар. Буларни систематикаси анча мураккаб. МДҲ да 23 тури 
бор. 
Учбармоқлар (Turnicidae) оиласига массаси 30-100 г келган беданага 
ўхшаш қушлар киради. Приморье ўлкасининг қўриқ ерларида доғли 
учбармоқ (Ternix tanke) яшайди. 
Ҳақиқий турлар (Turuidae) оиласига 14 та туркум киради. Булардан 
энг кўп тарқалгани кўк турна (Grus grus) бўлиб, унинг бўйи 120 см га массаси 
6 кг га етади (112 а -расм). Уясини ботқоқликларга, дарѐ ва кўл бўйларига 
қуради. Ўсимлик илдизлари ва турли ҳайвонлар билан овқатланади. Дашт 
жойларда гўзал турна (Grus virgo) учрайди, у кичик бўлиб массаси 2.5 кг. 
Сибирнинг шимолида оқ турна ѐки стерх (Grus leucogiranus) яшайди. 
10. Сувмошоксимонлар туркуми – Ralliformes 
Бу туркумга кирувчи қушлар ўрта катталикда бўлади ва одатда ѐмон 
учади, лекин қалин буталар орасида бемалол ўрмалаб ва югуриб юраолади. 
Кўпчилиги тунда ҳаѐт кечиради. Типик вакиллари: тартар (Crex crex), 
погониш (Porzona porzona), ғозқанжир (Galliula chloropus), қашқалдоқ
(Fulica atra)лардир. 
11. Тувалоқсимонлар туркуми - Otidiformes 
Булар катта қушлар бўлиб, массаси 1-16 кг келади, ташқи қиѐфаси 
товуқларга ўхшаб кетади. Чўл ва даштларда яшайди. Бўйни ва оѐқлари узун, 
оѐғида учта бармоғи бор, тумшуғи калта, дум бези йўқ. Типик вакиллари: 
дудак ѐки одатдаги тувалоқ (Otis tarda), бизғалдоқ (Otis tetrax), ва йўрға 
тувалоқ ѐки жек (Otis undulata)дир. 
 
12. Балчиқчилар туркуми - Сharadriformes 
Бу туркумга кирувчи қушлар кичик ва ўта катталикда бўлиб, оѐқлари 
ва тумшуғи узун, туси кулранг бўлади. Ботқоқлик ва қирғоқларда яшайди. 
Типик вакиллари: турухтан (Phillomachus hugnax), лойхўрак (Capella 
gallinago), катта балчиқчи ѐки чончулдоқ (Numerius arquatus)дир. Ўрмон 
зонасида якантовуқ (Scolopax rusticola) кўп овланади. Оддий қизқуш
(vanellus crictatus) ва бирқанча ржанка (Charadrius)лар ҳам шу туркумнинг 
вакиллари ҳисобланади. 
Бу туркумга кирувчи кўпчилик балчиқчилар спорт ови объекти бўлиб 
хизмат қилади.