M. M. Mirsaidov, P. J. Matkarimov, A. M. Godovannikov materiallar

2- §. Hisob  sxemasini  tuzish 

 

Materiallar qarshiligining ixtiyoriy masalasini yechish, hisob 

sxemasini tanlashdan boshlanadi, ya’ni shunday soddalashgan sxema 

tanlanadiki, unda bir tomondan konstruksiyaning asosiy xususiyatlari 

e’tiborga olinadi, ikkinchi tomondan yakuniy natijaga sezilarli ta’sir 

 

f   

P

1  

 

f

1  

  

P

1

  

f

2  

  

P

2

 

f=f

1

+f

2

 

P

2

 

---

 

12

etmaydigan ikkilamchi omillar tashlab yuboriladi. Ushbu holat tashqi 

kuchlarni hisoblashda ham, ko‘rilayotgan elementni geometrik jihatdan 

belgilayotganda ham va konstruksiya materiali modeliga ham tegishlidir.  

Misol uchun lift arqoniga tushayotgan kuchlanishni 

aniqlanayotganda kabina og‘irligi, ko‘tarilayotgan yuk og‘irligi, inersiya 

kuchlari, arqon og‘irligi kabi omillar hisobga olingan holda, havoning 

qarshilik kuchi, barometrik bosimning farqi, havo haroratining  yuqoriga 

ko‘tarilishi bilan bog‘liq omillar  ikkinchi darajali  deb tashlab 

yuboriladi. 

Temir yo‘l ko‘prigini hisoblashda poezd sostavining og‘irligi, 

harakat paytida hosil bo‘ladigan dinamik kuchlar hisobga olinadi, 

shamolning qarshiligi hisobga olinmaydi. Teleradio translyatori 

machtasini hisoblashda esa machta bo‘ylab harakatlanayotgan odamlar 

og‘irligini hisobga olmay, shamol bosimini hisobga olish kerak va 

hokazo.