M. M. Mirsaidov, P. J. Matkarimov, A. M. Godovannikov materiallar

ISBN 978–9943–10–407–5 

 

©

 «Fan va texnologiya» nashriyoti, 2010. 

---

 

3

 

 

 

SO‘Z BOSHI 

 

Hozirgi kunda materiallar qarshiligi fanining barcha masalalarini 

qamrab oluvchi ko‘plab o‘quv adabiyotlari mavjud. Chop etilgan darslik 

va o‘quv qo‘llanmalarining aksariyatida texnika oliy o‘quv yurtlarida 

o‘rganiladigan mavzular yuqori ilmiy-metodik uslubda bayon etilgan. 

Ushbu darsliknig yozilish sababi mamlakatimiz oliy ta’limida bir 

pog‘onali tizimdan ikki pog‘onali bakalavr – magistr tizimiga 

o‘tilganligidir. Shu sababli fanga tegishli mavzularni shartli ravishda 

ikkiga ajratishga to‘g‘ri keladi – birinchi bo‘lagida nazariyaga oid 

ma’lumotlarni qisqaroq berib, asosan amaliy masalalar tadbiqiga 

ko‘proq e’tibor qaratish, ikkinchi bo‘lagida chuqur fundamental ta’limga 

asoslangan holda fanning shu kunlarda yechim topmagan masalalarini 

nazariy jihatdan yorituvchi materiallarni bayon etish. Ushbu darslik 

fanning birinchi bo‘lagi masalalarini yoritishga mo‘ljallangan. Unda, 

boshqa adabiyotlardan farqli o‘laroq, turli qiyinlikdagi masalalarni 

amaliy yechish yo‘llari va ularning samaradorligini taqqoslash usullari 

keltirilgan. 

 Ikkinchi tomondan nuqtaning kuchlanish holati, jismdagi 

oquvchanlik, plastiklik tushunchalari, dinamik masalalar to‘g‘risidagi 

tushuncha va vaqt bo‘yicha siklik o‘zgaruvchan ta’sirlarda materiallar  

mustahkamligini  tekshirish mavzulari  qisqaroq  lekin sifatli qilib 

berilgan.  

  Statik aniqmas sistemalar hisobiga oid masalalar chuqurroq tahlil 

etilgan. Shuningdek darslikda konstruksiya elementlarining 

mustahkamligini chegaraviy holatga o‘tish usuli orqali  hisoblash 

birinchi marta keltirilgan va uning ruxsat etilgan kuchlanishlar usuli 

bilan o‘xshash va farqli tomonlari ko‘rsatilgan. 

Ushbu darslikning ba’zi bo‘limlaridan konstruksiya mustahkamligi 

va dinamikasiga aloqador fanlarni o‘rganayotganda  magistrantlar ham 

bemalol  foydalanishlari mumkin.      

Darslikni tayyorlashda o‘zlarining qimmatli vaqtlarini ayamasdan 

yordamlashganlari uchun TIMI va NamMPI xodimlari dotsentlar 

T.Z.Sultonov, Z.S.Mahmudov, S.M.Saidov, I.T.Shamshidinov,  

o‘qituvchi va xodimlar B.Sh.Yuldoshev, B.X.Urinov, N.A.Usmanova, 

Z.U.Ummatovalarga minnatdorchiligimizni bildiramiz.    

---

 

4