“Педагогика назарияси” ва “Педагогика тарихи” фанларини ўқитиш бўйича ўқув-методик мажмуа

222.
 
Имом ал-Ғаззолийнинг фикрига кўра ўз-ўзини тарбиялаш 
нимадан бошланади? 
Имом ал-Ғаззолийнинг фикрига кўра ўз-ўзини тарбиялаш ўз-ўзини 
кузатиш ва ўз-ўзини англашдан бошланади. Шахс томонидан бошқалар хатти-
ҳаракатларининг кузатилиши эса унга ўз камчиликларини кўриш ва улар 
тўғрисида мулоҳаза юритишга имкон беради.
 
223.
 
Имом ал-Ғаззолий салбий одатларни бартараф этиш юзасидан 
қандай тавсияни илгари сурган? 
Имом ал-Ғаззолий салбий одатларни бартараф этиш юзасидан қуйидаги 
тавсияни илгари сурган: агарда салбий одатлар “чуқур илдиз отган” бўлса, 
дастлаб уларни нисбатан “юмшоқроқ” одатларга алмаштириш, кейин эса 
улардан бутунлай воз кечиш лозим. 
 
224.
 
Ўрта асрлар Шарқида таълим ташкилий-педагогик жиҳатдан 
қандай ташкил этилган? 
Ўрта асрлар Шарқида таълим ташкилий-педагогик жиҳатдан ўзига хос 
тарзда ташкил этилган. Дарслар, одатда, мачитларда эрта тонгдан тушга қадар 
олиб борилган. Катта мачитларда ўқувчиларнинг ўнлаб гуруҳлари 
шуғулланишган. Машғулотларда юзга яқин болалар қатнашган. Дарс вақтида 
ўқитувчи гилам устида ўтирган. Болалар унинг атрофидан жой олиб, ўзлари 
олиб келган бўйраларнинг устида ёки тўғридан тўғри ерда ўтиришган. 
Дафтарларни ерга қўйиб, энгашиб ёзишган. Ўша даврда ҳайвон териси ёки 

---

44 
дарахтлардан тайёрланган ёзув тахтаси мавжуд бўлган. Унга тошкўмир, қаттиқ 
оҳак билан ёзилган.
225.
 
Ўрта асрларда мусулмон мамлакатларида қандай турдаги 
мактаблар фаолият кўрсатарган? 
Ўрта асрларда мусулмон мамлакатларида тўрт турдаги мактаблар фаолият 
кўрсатган. Улар: 
1.
“Қуръон” мактаблари (ёзиш ва ҳисоб-китоб дарслари ташкил 
этилмайдиган, фақат муқаддас “Қуръон” китобини ўрганишга йўналтирилган 
мактаблар). 
2.
Форс мактаблари (ўқиш, ёзиш ва ҳисоб дарслари форс тилида Саъдий, 
Ҳофиз Шерозий асарлари ёрдамида ташкил этиладиган мактаблар). 
3.
Форс тили ва Қуръон мактаблари (дарслар дастлабки икки мактаб 
дастурларининг умумлашуви асосида ташкил этиладиган мактаблар). 
4.
Катталар учун араб мактаблари (Қуръонни ўқиш ва шарҳлашга 
йўналтирилган, шунингдек, форс анъаналари асосида адабий таълим ташкил 
этиладиган мактаблар).