“Педагогика назарияси” ва “Педагогика тарихи” фанларини ўқитиш бўйича ўқув-методик мажмуа

 
213.
 
Ўрта асрларда Европада таълим муассасалари фаолияти устидан 
черков назоратининг ўрнатилиши қандай оқибатларга олиб келди? 
Ўрта асрларда Европада таълим муассасалари фаолияти устидан черков 
назоратининг ўрнатилиши салбий оқибатларга олиб келди. Энг аввало, таълим 
муассасалари черков таълимига кескин рақобатчи сифатида қабул қилинди; 
Черков ходимлари ўқув дастурларини қисқартирдилар, ўқитувчиларнинг 
номзодини кўриб чиқа бошладилар. Шаҳар мактаблари эса бундай назоратга 

---

42 
қарши чиқдилар. Улар дастурларни тасдиқлаш, ўқитувчиларни тайинлаш 
ҳуқуқига эга бўлиш учун курашдилар. Таълим муассасалари фаолияти устидан 
черков назоратига барҳам бериш учун шаҳар мактаблари ўз жамоалари 
орасидан бир нафар педагогни етакчи этиб тайинлай бошладилар. Етакчи етиб 
тайинланган педагог ректор деб номланди.
214.
 
Ўрта асрларда мактаб ректори қандай вазифаларни бажарарди? 
Ўрта асрларда таълим муассасасининг ректори мактаб фаолиятини 
бошқариш учун ёрдамчилар – ўқитувчиларни танлаш (уларнинг аксарияти 
университетларнинг талабалари бўларди), улар билан шартнома тузиш, 
ўқитувчиларга ҳақ белгилаш ва уни тўлаш, шартнома муддати тугаган 
ўқитувчиларни ишдан бўшатиш каби вазифларни бажарарди.
 
215.
 
“Дайди ўқитувчилар” кимлар ва улар нима учун бундай ном 
олганлар? 
Ўрта асрларда ўқитувчилар шартнома асосида ишга қабул қилинар ва 
шартнома муддати тугагандан кейин ишдан бўшатилардилар. Ишдан бўшаган 
ўқитувчилар ўзларига янги жойдан иш излардилар. Бунинг натижасида алоҳида 
ижтимоий гуруҳ – дайди ўқитувчилар пайдо бўлди. 
216.
 
Шаҳар ва черков мактаблари ўртасида қандай фарқ мавжуд эди? 
Шаҳар ва черков мактаблари ўртасида кўплаб фарқлар мавжуд эди. Улар:
1)
черков мактабларида шаҳар мактабларига қараганда ўқитувчиларга 
кўпроқ ҳақ тўланарди; 
2)
черков мактабларида ўқитувчиларнинг иш ҳақи изчил бериб борилса, 
шаҳар мактабларининг ўқитувчилари иш ҳақларини ўз вақтида ололмасдилар; 
3)
шаҳар мактабларининг ўқув дастурлари черков мактабларининг 
дастурларидан фарқли равишда кўпроқ амалий характерга эга эди;
4)
шаҳар мактабларида лотин тилидан ташқари арифметика, иш юритиш 
элементлари, география, техника ва табиий фанлар ўқитиларди.