Akadem I ya h. Odilqoriyev, N. Azizov, X. Madirimov davlat va huquq

Xorazm davlati 712-yildan XI asr boshlarigacha arab xalifaligiga 
qaram bo‘lgan. X asr boshlaridan mustaqil davlat sifatida Somoniylar 
davlati tarkibida bo‘lgan. 1017–1040-yillarda G‘aznaviylar imperiyasi, 
1040–1097-yillarda Saljuqiylar imperiyasi tarkibida edi. 1097-yildan 
1231-yillargacha Xorazmshohlar Anushtaginiylar mustaqil davlati sifatida 
yirik va qudratli davlatga aylangan. 
Xorazmshohlar davlati asoschisi turk o‘g‘izlarining Bekdili 
qabilasidan bo‘lgan Anushtegin (1072–1092-y.) hisoblanadi. U salju-
qiylar davrida oftobachi (toshtdor) mansabida faoliyat yuritgan bo‘lib, 
ularga bo‘lgan sodiqligi uchun shixna etib tayinlanadi. U Xorazmni o‘z 
boshqaruviga olib, Anushteginlar sulolasiga asos soladi
1
. Uning o‘g‘li – 
iste’dodli askarboshi sifatida nom chiqargan Qutbiddin Muhammad 
«Xorazmshoh» unvonini olib Saljuqiylar sultoni Sanjarning (1097–1127-
y.) vassaliga aylanadi. Bu davrda xorazmshoh Sulton Sanjarning farmoni 
asosida tayinlangan.  
XII asr oxiri va XIII asr boshlarida Saljuqiylar, Arab xalifaligi, 
Qoraxoniylar davlatlari bosib olinadi. Bu davrda Xorazm Old va O‘rta 
Osiyodagi qudratli davlatga aylanadi. Movarounnahr, Xuroson, Sharqiy 
Eron, Ozarbayjon va Dashti Qipchoqdan iborat ulkan hududni o‘z ichiga 
oladi. O‘z davrida yirik imperiyaga aylangan. Takashning o‘g‘li Muham-
mad Xorazmshoh (1206–1220-y.) hukmronligi davrida qipchoq 
aslzodalarining davlat hayotidagi ta’siri kuchayishi Xorazm davlatining 
parchalanib olib kelgan. Ko‘p o‘tmay davlat Chingizxon boshchiligidagi 
mo‘g‘ul-tatar qo‘shinlari tomonidan bosib olinadi. Taxt vorisi Jaloliddin 
Manguberdi tomonidan turli qismlardan iborat davlat yana o‘n yil faoliyat 
ko‘rsatadi.