Microsoft Word ece. Cep. 156. Uzbek doc

 
Жадвал 5.1: Атроф-муҳит тушумлари, ЯИМ фоизи ҳисобида, 2003–2008 
 
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Ёқилғи истеъмоли солиғи
0.40
0.41
0.46
0.37
..
..
Ер солиғи
0.53
0.59
0.58
0.54
0.56
0.50
Ер ости солиғи
0.31
0.46
2.33
2.35
2.18
2.39
Сув солиғи
0.09
0.09
0.09
0.09
0.10
0.10
Экология солиғи
0.63
0.64
0.75
0.10
..
..
 
Манба: Молия вазирлиги, 2009 (веб-сайтдан); Давлат солиқ қўмитаси, бевосита 
ахборот, 2009. 
Аввал айтилган солиқлардан ташқари 1998 йилда корхона жами сарфининг 1 фоизи миқдорида экология 
солиғи жорий этилди. 2001 йил январь ойидан эътиборан ушбу солиқ тушумлари маҳаллий 
бюджетларга қирим қилинди. Бироқ, номига қарамай, ушбу солиқ орқали тўпланган ресурслар атроф-
муҳит мақсадларига ишлатилмади. Уни атроф-муҳит мақсадидаги иқтисодий восита, деб ҳисоблаб 
бўлмайди, чунки у умумий тарзда, фаолиятларни атроф-муҳитга таъсирига кўра фарқламаган ҳолда 
қўлланилди. Экология солиғи 2006 йилда хўжалик юритувчи субъетларга солиқ юкини енгиллаштириш 
умумий, жумладан даромад солиғи ставкасини (2004 йилдаги 18 фоиздан 2007 йилдаги 10 фоизгача) 
камайтириш ҳам назарда тутилган, сиёсатининг бир қисми сифатида бекор қилинди. 
Бу барча солиқлар биринчи ўринда табиий ресурсларни эксплуатация қилишдан олинган иқтисодий 
рентанинг бир қисмини ушлаб қолиб, даромадни оширишга қаратилган эди. Тушумлар умумий 
бюджетга кирим қилиниб ушбу солиқларнинг ресурсларни бошқаришга кўрсатган таъсири чекланган 
бўлди (5.1-жадвал). 
Гарчи сувдан фойдаланиш ва ер солиқлари 2001–2008 йиллар мобайнида ЯИМ фоизи ҳисобида деярли 
барқарор бўлган бўлса ҳам, ер солиғидан даромад 2008 йилда пасайди. Ер остидан фойдаланиш 
солиғидан тушган даромад 2005 йилдан бери сезиларли даражада ошди. Даромаднинг бундай ошиши 
қисман табиий газ учун ставка кескин ошгани билан изоҳланади, ставка 2006 йилда 30 фоизга 
пасайишидан аввал 2004 йилдаги 18,5 фоиздан 2005 йилдаги 58 фоизга кўратилди.
Табиий ресурсларга солиқ ставкалари ҳар йили йиллик давлат бюджетида белгиланади. Узоқни 
кўзлаган солиқ ва ғазна ислоҳотининг бир қисми сифатида ҳукумат даромад ва фойда солиғи 
ставкасини пасайтириб, айни пайтда табиий ресурслар солиғи ставкаларини оширди (5.2-жадвал).