Microsoft Word ece. Cep. 156. Uzbek doc

8-боб: БИОХИЛМА-ХИЛЛИКНИ БОШҚАРИШ 
 
Тавсия 8.1: 
Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси, мумкин қадар қисқа фурсатда, муҳофазаланган ҳудудлар 
бирлашган тизимини ривожлантириш ва бошқариш учун ягода мутасадди давлат органи сифтида
тан олиниши лозим. Ушбу мақсадда лозим ҳуқуқий нормалар, институциявий ва бюджет билан боғлик 
қоидалар тайёрланиши лозим. 
 
Бу ҳозирча қилинмаган ва муҳофазаланган табиий ерлар тизимини бошқаришга тегишли вазият 
ноаниқлигича қолмоқда. Қайта кўриб чиқилган 2004 йил Муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар 
тўғрисида қонунда шунчаки муҳофазаланган территорияларни Вазирлар Маҳкамаси, маҳаллий 
бошқарув органлари ва ваколатли давлат органлари бошқаради, дейилган. Гарчи махсус ваколатли 
давлат органлари номланмаган бўлса-да, жорий амалиётда ваколат Қишлоқ ва сув хўжалиги 
вазирлигининг ўрмон хўжалиги бўлими, Геология ва минерал ресурслар давлат қўмитаси, ТМДҚ ва 
Тошкент вилояти ҳокимлиги, шунингдек Вазирлар Маҳкамаси ва маҳаллий давлат органлари ўртасида 
тақсимланган. 
 
Тавсия 8.2: 
Биохилма-хилликни сақлаш миллий стратегияси ва ҳаракат режасига биноан Табиатни муҳофаза 
қилиш давлат қўмитаси, мумкин қадар тез фурсатда, табиий экотизмаларнинг репрезентатив 
мажмуини қамраб оладиган, мамлакат ҳудудининг камида 10% эгаллайдиган муҳофазаланган ҳудудлар 
тизимини ривожлантириш бўйича ўрта муддатлидан узоқ муддатлигача режа тузиши лозим. 
Муҳофазаланган ҳудудларни кенгайтиши жараёнида мамлакат ва халқаро табиатни муҳофаза қилиш 
ва биохилма-хиллик фойдасини максималлаштириш, ижтимоий ва иқтисодий таъсирни 
минималлаштириш ва халқаро илғор тажтиба билан боғлаш диққат марказида бўлиши лозим. Режа 
бажарилиши чоғида барча манфаатдор тарафлар, жумладан марказий ва маҳаллий давлат ҳокимияти 
органлари ва маҳаллий жамоалар қатнашуви ва ҳамкорлиги таъминланиши зарур. 
 
Бу тавсия ҳозирча бажарилган эмас. 7-бобни кўринг. 

Тавсия 8.3: 
Муҳофазаланган ҳудудларнинг бошқаруви ишончли ва барқарор бўлишига эришиш ва жамоатчиши 
иштироки бўйича халқаро талабларга мос бўлиш учун Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси 
Аархус конвенцияси талабларини инобатга олган ҳолда муҳофазаланган ҳудудларни бошқаришда 
жамоатчилик иштирокини кенгайтири учун зарур бўлган ҳуқуқий, институциявий ва бошқарув 
механизмларини ишлаб чиқиб, синаши лозим. 
 
2004 йил Муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар тўғрисида қонунда маҳаллий жамоалар 
муҳофазаланган табиий ерларни бошқариш режаларини ишлаб чиқишда қатнашиши шарт, деб 
белгиланади. 2006 йилда ТМДҚ тегишли миллий қонун ҳужжатларни 2004 йил қонуни билан мос 
келтириш учун уларга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш таклифларини, шунингдек муҳофазаланган 
табиий ерларни бошқариш режаларини ишлаб чиқиш жараёнлари, муҳофазаланган табиий ерлар 
“паспорти” ва жамоатчиликнинг муҳофазаланган ҳудудларга келиб кетишини ташкил этишга тегишли 
қоидаларининг лойиҳасини тайёрлади. Ушбу ҳуқуқий ва меъерий ташаббусларнинг ҳукумат томонидан 
қабул қилиниши ўз навбатини кутмоқда. 
 
Тавсия 8.4: 
Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси Молия вазирлиги, Макроиқтисодиёт ва статистика 
вазирлиги ва Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги кўмаги билан Биохилма-хилликни сақлаш миллий 
стратегияси ва ҳаракат дастурини бажарилиши учун мувофиқ молиялашни таъминлайдиган 
иқтисодий воситалар ва механизмларни ишлаб чиқиши лозим. 
 
2004 йил Биология ресурсларидан оқилона фойдаланиш, уларни Ўзбекистон Республикасига олиб 
кириш ва унинг ташқарисига олиб чиқиш устидан назоратни кучайтириш тўғрисидаги қарорда табиий 
ресурслардан фойдаланиш учун тўлов белгиланади. 2008 йил 2008-2012 йилларга мўлжалланган 
табиатни муҳофаза қилиш ҳаракат дастурида Биохилма-хиллик миллий дастури ва унинг ҳаракат 

---

189 
режасини амалга оширишга қаратилган баъзи чоралар, жумладан муҳофазаланган ерлар тармоғини 
яратиш тўғрисидаги Вазирлар Маҳкамаси қарорининг лойиҳасини тайёрлаш, биологик ресурслардан 
барқарор фойдаланиш дастурини ишлаб чиқиш ва балиқчилик жойларни муҳофаза қилиш учун 
инфратузилма яратиш назарда тутилган. Табиатни муҳофаза қилиш миллий жамғармаси, Биохилма-
хиллик давлат назорати ва Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги ушбу ҳаракатларни молиялашнинг 
асосий манбалари ҳисобланади.