Microsoft Word ece. Cep. 156. Uzbek doc

9-боб: МИНЕРАЛ РЕСУРСЛАР 
 
Тавсия 9.1: 
Кончилик фаолиятидан келиб чиққан думларнинг ва қазилма бойликлар соҳасининг бошқа оғриқли 
нуқталарининг ҳозирги экологик мақомини кенг миқёсда баҳолаш атроф-муҳитга таъсирининг олдини 
олиш ва уни юмшатиш бўйича самарали режа тузиш учун зарур. Табиатни муҳофаза қилиш давлат 
қўмитаси ушбу мақсадда ЭҲМР доирасида ўрта муддатли режани ишлаб чиқиши зарур. Уни бажариш 
учун маблағни халқаро донор ташкилотлари орқаши жалб қилиш мумкин. Шунингдек, маблағ давлат 
бюджети ҳисобидан ажратилиши мумкин. 
 
Мамлакат ва трансчегара контекстда радиоактив чиқиндиларни бошқариш таҳлил қилинди ва 
чиқиндиларнинг атроф-муҳитга таъсири баҳоланди. Қуйидаги чоралар 2008-2012 йилларга 
мўлжалланган табиатни муҳофаза қилиш ҳаракат дастурига киритилган: 
• Тошкент вилояти (Янгиобод)даги зарарланган ҳудудни деактивациялаш; 
• Навоийдаги 1-металлургия корхонасининг дум уюмларида радиацияга қарши тўсиқ қуриш; 
• Наманган вилояти Поп туманидаги собиқ 23-уран кони ҳудудини атроф-муҳит жиҳатидан яхшилаш; 
• Навоий (1.000 га), Бухоро (500 га) ва Самарқанд (500 га) вилоятларида қазиб олиш фаолияти 
туфайли деградацияга учраган ерларни тиклаш. 
Тавсия 9.2: 
Геология ва минерал ресурслар давлат қўмитаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси билан 
ҳамкорликда (a) қазилма бойликлар қидируви, улардан фойдаланиш, ишлов бериш, конларни ёпиш, 
ёпишдан кейинги чоралар ва минерал чиқиндилардан қайта фойдаланиш ва тиклашдаги атроф-муҳит 
масалаларини кўриб чиқиш, (b) ўтган, жорий ва келажак экологик жавобгарликни, айниқса кон 
ёпилганидан кейинги ерни тиклаш учун жавобгарликни белгилаш меҳанизми жорий этиш, ва (c) қазиб 
олиш фаолияти давомида эҳтимолий жорий экологик зарарни кўриб чиқиш ёки ерни қайта муомалага 
киритиш учун ишлатилиши мумкин бўлган маблағ тўплашга қаратилган молиявий кафолат талабини 
киритиш мақсадида амалдаги кончилик қонун ҳужжатларини қайта кўриб чиқиш ташаббусини илгари 
суриши лозим. Тавсия1.4ни кўринг. 
 
2002 йил Ер ости бойликлари тўғрисидаги қонун да ушбу масалалардан баъзилари кўриб чиқилади. 
Хусусан, қонунда қазиб олиш давомида қўзғатилган ерлар ва бошқа табиий жойларни экологик 
муҳофазалаш ва тишлаш учун қазиб олиш саноати жавобгар, деб таъкидланади. Бу жавобгарликнинг 

---

191 
муддати ўтиб кетмайди, аммо қоида аввалги ифлослаш ёки деградацияга нисбатан қўлланмайди. 
Шунингдек, саноат ер остидан фақат лицензияда кўрсатилган мақсадда, атроф-муҳитга таъсири 
баҳоланган техник ҳужжатлар ва лойиҳа ҳужжатларга риоя қилиб, муайян, ёнма-ён қазиб олиш ёки
жойда қазиб олиш каби усулларни қўлламай ёки чиқиндиларни бошқариш, чиқариб ташлаш ва сақлаш 
тартиб-қоидаларига риоя қилиб ва эрозияга қарши чоралар кўриб фойдаланиш учун жавобгардир. 
Умуман, саноат ҳудуддан оқилона фойдаланиш ва унинг қимматли компонентларини сақлаб қолиш 
учун масъулдир. 
2002 йил Чиқинди тўғрисидаги қонун да чиқиндиларни бошқариш, жумладан қайта фойдаланиш ва 
чиқиндиларни қамайтириш тартиб-қоидалари белгиланган. Ушбу фаолиятни амалга ошириш 
харажатлари корхоналар зиммасида, аммо мувофиқ келса, бошқа манбалардан ҳам молиялаш мумкин. 
Ушба манбалар ёввойи ҳаётни бошқариш жамғармалари, давлат бюджети, бюджетдан ташқари 
ресурслар ва ҳуқуқий ва жисмоний шахсларнинг қўнгилли тўловларидан иборат. 
Тавсия 9.3: 
Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси Геология ва минерал ресурслар давлат қўмитаси билан 
биргаликда 
минерал 
ресурсларни 
бошқаришга 
қаратилган 
тартибга 
солиш