Microsoft Word ece. Cep. 156. Uzbek doc

8.2 
Ишлаб чиқариш 
Ўзбекистоннинг мазкур муҳим энергия захиралари ўзлаштиришнинг қайта тикланиши нисбатан яқин 
даврда рўй бериб, унинг сабаби янги инвестициялар, айниқса хорижий сармоялар учун қулай шароит 
яратилганидир. 
“Ўзбекнефтегаз” миллий холдинг компанияси томонидан ишлаб чиқилган “2005-2010 йилларда нефть 
ва газ захираларининг геологик қидирув ишлари” ғоясига кўра, ушбу муддат давомида исботланган 
углеводород захиралари 364,77 млн. шартли ёқилғи тоннасига ортади. Кутилишича, мазкур 
захираларнинг ўсишининг ярмини (54%) Устюрт минтақасидаги табиий газ захиралари таъминлаб 
беради (8.1 расм) 
2005-2010 йилларда 144 истиқболли участкаларда чуқур бурғулаш ишлари кўзда тутилган. Улардан 
74таси Бухоро-Хива минтақаси ва 34таси Устюрт минтақасида жойлашган. Қолган конлар Фарғона, 
Сурхондарё ва Ҳисор водийларида жойлашган (8.1.-расм). 
Харита 8.1: Нефть ва газ қазиб чиқариш ва қайта ишлаш
Манба: Ўзбекнефтегаз, 2009 йил. 
Илова: Мазкур харитада кўрсатилган чегаралар ва номлар Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан 
тасдиқланган ёки тан олинган деган маънони англатмайди. 
Кўмир 
“Ўзбеккўмир” мамлакатда кўмир қазиб соҳасида монополист бўлиб, бешта кўмир қазувчи 
корхоналардан иборатдир. Ангрен кўмир конида (Тошкент вилояти) учта кўмир қазиб чиқариш 
технологиялари қўлланилади: Ангрен карьерида очиқ услубда қазиб чиқарилади; 9-сонли конда ерости 
қазиб чиқариш услуби қўлланилади ва “Еростигаз” корхонасида кўмир ер остида газга айлантирилади. 

---

141 
Сурхондарё минтақасида жойлашган бошқа икки кўмир қазиб чиқариш корхонаси ерости қазиб олиш 
услубидан фойдаланишади. Мустақилликка эришилгандан буён Ўзбекистонда кўмир қазиб чиқариш ва 
истеъмол қилиш анча камайди. 
Ҳозирги пайтда Ўзбекистонда кўмир захиралари 1,9 млрд. тонна миқдорида баҳоланмоқда ва унинг 
тахминан 80 фоизи қўнғир кўмирдир (лигнит). Кўмир уч конда қазиб чиқарилади: Ангрен (унда 
мамлакатнинг 80% кўмири қазиб олинади), Шарғун ва Бойсун. Барча қазиб чиқарилган кўмир 
мамлакатнинг ўзида истеъмол қилинади. Ўзбекэнерго электр станциялари Ўзбекистоннинг энг йирик 
кўмир истеъмолчилари бўлиб, мамлакатнинг қазиб олинган кўмир миқдорининг 80 фоизи ва кўмирдан 
ер остида ишлаб чиқарилган газнинг 100 фоизини истеъмол қилишади. 
Нефть 
 
Ўзбекистон нефтни импорт қилиб, ҳисоб-китобларга кўра унинг тахминан 600 млн. баррель захиралари 
секин тугаб боради. Аксарият нефть конлари деярли қуриб бормоқда ва шу сабабларга кўра 1990 
йиллар охирларидан буён қазиб чиқариш камайиб бормоқда. Фақат Совет Иттифоқи парчаланганидан 
сўнг қазиб чиқариш кўпайтирилгани мамлакатни вақтинчалик тўлиқ таъминлади. Нефть қазиб чиқариш 
ҳажми кунига тахминан 120 минг баррелни ташкил этиб, уни ярми хом нефть, ярми конденсатдан 
иборат. 
Газ 
Газ захиралари бўйича Ўзбекистон дунёда ўн еттинчи мамлакат бўлиб ҳисобланади. Аксарият газ 
захиралари Бухоро ва Қашқадарё вилоятлари ҳамда Қорақалпоғистоннинг ғарбий қисмидаги Устюрт 
платосида жойлашган. Устюрт платоси изланишлар учун энг истиқболли ҳудуд деб ҳисобланиб, ҳали 
тўлиқ ўрганиб чиқилмаган ҳамда истиқболдаги захиралари ҳисоб-китобларга кўра 1,685 трлн. куб метр 
бўлиб, бу мамлакатнинг барча исботланган захираларига тенгдир (9 боб) (Расм 8.2.).