Вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

05.06 25.06 15.07 05.08 25.08 
5 V 
Фон Р
120
К
150
20,8 47.2 74.1 115,7 127,2 
N
90+
Фон 21,8 49,2 76,1 122,3 132,4 
N
120+
Фон 21.6 51.1 84.3 131.3 142.5 
N
150+
Фон 25.2 53.5 87.4 137,5 153,1 
15.06 05.07 25.07 15.08 05.09 
15 V 
Фон Р
120
К
150
17.6 50.2 76.7 130,4 131.2 
N
90+
Фон 17,8 58,1 88,3 135,5 137,4 
N
120+
Фон 18,2 61.2 87,8 138.1 141,6 
N
150+
Фон 18,5 64.7 89,4 140,6 146.2 
Маълумки, шоли уруғидан экилганда азотли ўғитларга қанчалик талабчан бўлмасин 
«Толмас» навини ҳисобга олмаганда республикамизда районлаштирилган барча навларга 
бериладиган ўғит миқдори (Тошкент вилояти шароитида) 150-180 кг/гадан ошса, ўсимликларни 
ётиб қолиши кузатилган.
Маълумки, ётиб қолган шолини механизация ёрдамида йиғиштириб олиш жуда мушкул 
бўлиб, етиштирилган ҳосилнинг 20-25% йўқотилади.
Олинган маълумотларни кўрсатишича туплаш даврида шолининг ўртапишар «Искандар» навида 
назорат вариантига нисбатан азот ўғити берилган вариантларда ўсимлик бўйини 4,0-14,8 смга 
ортиб бориши кузатилди. Бу даврда кечпишар «Мустақиллик» навида ҳам айнан шу қонуният 
кузатилди. Лекин, «Мустақиллик » шоли навига нисбатан бу навда 
рўваклаш даврини бошланишидан ўсимлик бўйини ўсишдан ортда қолиши кузатилди, яъни навни 
биологик тезпишарлигини намоён бўла бошлаганли кузатилди. 
Рўваклаш фазасида ўртапишар шоли навлари 4,1-3,7 см, N 120-150 кг берилгани ҳисобига 
(NPK 2 вариантга нисбатан) ўсимликнинг бўйи 7,8-10,9 см, кечпишар «Мустақиллик » шоли
навида эса 11,1-13,3 см баландроқ бўлди.
Ўсимлик бўйини энг жадал ўсиши рўваклаш-гуллаш фазасида қайд этилди. Бу даврда 
назорат вариантидаги ўсимликлар таъаллуқли равишда 27,5-26,8 см ўсган бўлса, азотли ўғитлар N
120-150 кг қўлланиши ҳисобига 60,2-65,4см га ўсган. 
Шоли тўлиқ гуллаб бўлгандан кейинги кузатишлар натижасига кўра, мум пишиш даври 
бошланишигача бўлган даврда ўсимликнинг ўсиши кескин равишда секинлашди. Бу даврда бир 
кунлик ўсиш тезлиги 0,3-0,4 см.ни ташкил этди. Ваҳоланки, рўваклаш-гуллаш даврида 1,7-1,9 
см.ни ташкил этган эди. Мум пишиш даври охирларида, яъни ҳосилни тўлиқ шаклланиш жараёни 
бошланиши билан ўсишни батамом тўхтаганлиги кузатилди. 
Хулоса қиладиган бўлсак, озиқлантириш меъёрларини ортиб бориши, шоли ўсимлигининг 
бўйини ортиб боришига тўғри пропорционал, ҳосил пишиш тезлигига эса тескари пропорционал 
таъсир этди.