Вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Лойиҳалаш тадбири. Шаҳар атрофида қуриладиган саноат ишлаб-чиқариш корхоналарини 
лойиҳалаш учун ер майдонлари ажратишда ернинг рельефи, иқлим шароити, шамолнинг йўналиши, 
завод-фабрикадан чиқадиган тутуннинг шаҳар атмосферасига тарқалиш қонунлари мукаммал 
ўрганилади. Чунки саноат корхоналарининг шамол йўналиши эътиборга олинган xолатда қурилиши, 
саноат шаҳарларида тутун ва чангларнинг аxоли яшаш шароитига салбий таъсир кўрсатмаслиги 
лозим.
Технологик тадбир. Саноат чиқиндиларидан атроф-муҳитни муxофаза қилишда технологик 
тадбирлар муҳим ўрин эгаллайди. Атроф-муҳитни ифлословчи асосий манбаларга турли 
ёқилғиларнинг ёниш маxсулотлари, автомобиль дудлари ва чиқинди газлар, қишлоқ хўжалигида 
ишлатиладиган кимёвий ўғит ва заҳарли моддалар, саноат ишлаб чиқариш чиқиндиларига мансуб 
186

---

бўлиб, бу чиқиндилардан атроф-муҳитга, жумладан, инсон учун ўта хавфли бўлган фтор, хром, 
ванадий, марганец, кобольт, никель, мис, рух, мишьяк, молибден, кадмий, симоб, сурьма ва бошқа 
бир қатор элементлар ажралиб чиқади. Буларнинг атроф-муҳитга тарқалишини олдини олиш учун 
саноат ишлаб чиқариш корхоналарини пухта такомиллаштириш мақсадга мувофиқдир. Шунингдек, 
бир тонна хлор ишлаб чиқариш учун 45 кг симоб ишлатиладиган технологияни симоб миқдорини 14-
18 кг гача камайтириб ҳам шунча хлор олишга имкон берувчи технология билан алмаштириш 
мумкин, xатто бугунги кунда 1 тонна хлор олиш учун ишлатиладиган симобни 0,1 кг гача 
камайтириш имкони ҳам мавжуд. 
 
Фойдаланилган адабиётлар 
1. Тоджиев Ж.Н., Турабов Н.Т., Эшмурзаев Й.Ш. Миснинг микромиқдорини янги фотометрик
аниқлаш усули. Фан соҳасида инновациялар: назария ва амалиёт; Иқтидорли талабалар илмий – 
амалий анжумани материаллари, Тошкент, 12 май 2011 й. 239-243 б; 
2. Р.Х. Джиянбаева. Анализ пестицидов. Учебное пособие. Ташкент- 2006 НУУз. 
3. Ю.А. Израел. Экология и контрол состояния природной среди. Москва 1984.