Microsoft Word xulafoi roshidiyn ziyouz com doc

ABU BAKRNING BOSHQARUV SIYOSATLARI VA HISLATLARI 

 

Rasululloh vafot etgan vaqtlarida Islom mamlakatining chegarasi qanday holda bo‘lsa 

Abu Bakr xalifalik davrlarida ham asosan shu darajada bo‘lgan. Iroq va Suriyaning ba’zi 

bir viloyatlari Islom lashkarlari tomonidan qo‘lga kiritilgan bo‘lsada, biroq hali u yerlarda 

to‘la tartib joriy etib bo‘linmaganligidan ularni ham Islom davlati hududiga qo‘shuv 

mumkin emasdi. Iroq va Shom o‘lkalari asosan fath etilib, Madina davlatining qo‘l ostiga 

birlashuvi Umar ibni Hattob davrlarida amalga oshgandi. Shu bilan birgalikda Iroq va 

Shom fatxini boshlab beruvchi hamda mazkur fathlar uchun kuchli qo‘shinni tartibga 

keltiruvchi shaxs Abu Bakr (r.a.) bo‘lganliklari tufayli mazkur o‘lkalarni fatx etuv 

sharafining yarmi albatta u janobning hissalariga tushadur. Abu Bakr davrlarida ham 

davlatchi boshqaruv holati Rasululloh davrlaridagidek bo‘lib, muhim bir o‘zgaruv va isloh 

kirgizmagan edilar. Chunki Abu Bakr (r. a.) Arabistonda yuz bergan umumboshdoqlikni 

bostirishlik va fatxlar ila mashg‘ul bo‘lganliklaridan ikki yil uch oy davom etgan 

boshqaruv davrlarida bunday ishga tashabbus ko‘rsatmaklariga fursat ham bo‘lmagan 

edi. 

Islom davlatining mukammal bir davlat tarzida oyoqqa turg‘izgan kishi Umar ibni 

Hatob bo‘lgandilar. Shu sababli u janob Islom davlatining asoschilaridan sanaladurlar. 

Abu Bakr (r. a.) Rasululloh o‘rinlariga qolgan bir kishi bo‘lganlaridan ahli Islomning 

diniy hamda dunyoviy raisi hisoblanardilar. Bu janob ahli Islomni namozda imomlari, 

mamlakatni idora etishda hukmdori edilar. 

Rasululloh hazratlariga noib bo‘lganliklaridan xalifatu Rasululloh deb yuritilardilar. Abu 

Bakr va hamda u janobdan keyin davlatni boshqargan xulafoi roshidin davrlarida 

hukumat asosan sho‘ro usulida boshqariladi. 

Xalifa muhim ishlarda o‘zicha mustabidona hukm chiqaravermay balki kibor 

sahobalarini to‘plab ularga maslahat solardi. Zotan, Qur’onu Karimning ta’limoti va 

Rasulullohning sunnatlari shunday edi. 

Nizo va xusumatlarni hal etish uchun xalifa avval Qur’onu Karimdan shunga doir 

---

Xulafoi roshidiyn. Rizouddin ibn Faxriddin