Hamroqulov xushbaxt sadriddinovich xalqaro moliya munosabatlari barqarorligini

2.3. Valyuta bozori va valyuta operatsiyalarining mohiyati, mazmuni 
va iqtisodiyotda tutgan o’rni  
Valyuta  bozorlari  -  bu  talab  va  taklif  asosida  turli  xil  valyutalar  oldi-sotdi 
qilinadigan rasmiy markazlardir. Ya‘ni, valyuta bozori - bu chet el valyutasini oldi-
sotdisini  va  chet  el  valyutasidagi  qimmatbaho  qog‘ozlarni,  hamda  valyutaviy 
kapitalni  investitsiya  qilish  munosabatlarini  amalga  oshiruvchi  iqtisodiy 
munosabatlarni namoyon qiluvchi markaz hisoblanadi. 
                                                           
24
 Barinov E.A. Valyutno-kreditnie otnosheniya vo vneshney torgovle. M.: Federativ. Knigotorg. Komp. 1998. 

---

55 
 
 
Har  qanday  mamlakatning  iqtisodiyotini  rivojlangan  moliya-kredit  bozorisiz 
tasavvur  etish  mumkin  emas.  Bu  moliya  bozorlarida  sotuvchi  va  xaridorlar  pul-
kredit  mablag‘larini  va  investitsion  qimmatliklarni  iqtisodiy  munosabatlar  orqali 
ayirboshlash  yuzaga  kelishini,  ya‘ni  ulaniing  tannarxini  va  iste‘mol  qiymatini 
namoyon qiladi. 
Valyuta bozori moliya bozorining muhim va asosiy qismini tashkil qiladi. 
Valyuta  bozorlari  -  jahon  xo‘jaligining  ajralmas  bulagi  bo‘lib  hisoblanadi. 
Valyuta  bozorlarida  banklar  va  kompaniyalar  valyuta  operatsiyalarini,  ya ‘ni 
valyutalarning oldi-sotdisini amalga oshiradilar. 
Valyuta  bozorlaridagi  operatsiyalarning  asosi  bo‘lib,  tashqi  savdo  bo‘yicha 
xalqaro  hisob-kitoblar,  xalqaro  turizm,  kapitallar  va  kreditlarning  davlatlararo 
harakati hamda chet el valyutasini oldi-sotdi qilish bilan bog‘liq boshqa hisob-kitob 
operatsiyalari hisoblanadi. 
Hozirgi  zamon  valyuta  bozorlari  asosan  1944  yildan  keyin,  ya‘ni  Bretton-
Vuds valyuta tizimidan keyin yuzaga kelgan. Bu valyuta bozorlarining o‘ziga xos 
xususiyatlaridan  biri  shundaki,  ular  zamonaviy  elektron  aloqalar  orqali  bir-biri 
bilan  uzviy  bog‘langan.  Turli  mamlakatlarda  joylashgan  xalqaro  valyuta  bozorlari 
valyutalarni  oldi-sotdi  qilish  jarayonida  bir-biriga  nisbatan  doimiy  ta‘sirda 
bo‘ladi.  Jahon  valyuta  bozorlari  asosan  valyutaviy  cheklashlar  bo‘lmagan  yoki 
zaif tarzda mavjud bo‘lgan mamlakatlarda joylashgan. 
Valyuta bozorlarining, asosan, 3 turini ko‘rsatish mumkin: 
 
Valyuta bozori 
Milliy valyuta 
bozori 
Hududiy 
valyuta bozori 
Jahon valyuta 
bozorlari